Rewolucja technologiczna odbywa się na naszych oczach, także w przestrzeni miejskiej. Pisaliśmy już o tym jak rozwiązania z zakresu smart city wprowadzenie są do Katowic i Gdańska, a także do mniejszych miejscowości. Czy stołeczna Warszawa wyróżnia się na tym tle?
Warszawa jest bez wątpienia miastem przyciągającym szeroko pojęty kapitał społeczny i gospodarczy. Przyciąga mieszkańców, turystów, talenty, duże marki, startupy, inwestycje i technologie. Dzięki temu kapitałowi Warszawa jest też miastem o wysokiej jakości życia, a w niektórych sferach wręcz liderem w Europie Środkowo-Wschodniej. Najważniejsze aktualne inwestycje miasta skupiają się dzisiaj na takich aspektach jak wygoda i bezpieczeństwo mieszkańców.
Polityka lokalnych władz skupia się na tym by Warszawa była miastem włączającym społecznie i różnorodnym, zielonym i czystym, przyjaznym biznesowi i inwestycjom, oraz na wspieraniu bogatej oferty edukacyjnej i kulturalnej. Jako smart city ma być więc miastem bliskim i wygodnym dla każdego.
Przez cyfrową transformację do smart city
Cyfrowa transformacja realizowana jest tu od 2017 roku, jako spójna koncepcja rozwoju cyfrowego. W grudniu 2020 roku przyjęta została Polityka cyfrowej transformacji miasta. Zgodnie z jej treścią, dojrzałość cyfrowej warstwy miasta jest warunkiem realizacji idei miasta inteligentnego. Konsekwentnie zmieniamy jest w związku z tym sposób interakcji mieszkańców z miastem i jego instytucjami. Poszerzany wachlarz rozwiązań cyfrowych zawiera też rozwiązania mobilne, które ułatwiają i przyspieszają załatwianie codziennych spraw. Mieszkańcy są też zachęcani do angażowania się w rozwój miasta, co jest jednym z kluczowych elementów koncepcji smart city.
Konkretne przyjęte w związku z tym rozwiązania to:
- dostępność urzędu i wygoda korzystania z oferty usług publicznych – cyfrowe usługi urzędów są dostępne 24/7, a obywatele mogą z nich korzystać w dowolnym momencie, niezależnie od godzin pracy urzędu;
- transparentność i otwartość: cyfryzacja poprawia transparentność Warszawy, umożliwiając obywatelom łatwiejszy dostęp do informacji i dokumentów;
- włączanie społeczne i aktywizacja: dostęp do usług cyfrowych pomaga włączać mieszkańców w cyfrowe społeczeństwo, nabywać cyfrowe kompetencje, a jednocześnie budować zaufanie do technologii cyfrowych oferowanych przez lokalny samorząd.
Warszawa inwestuje w dane
Z punktu widzenia telekomunikacji i inteligentnych technologii szczególnie interesujące są warszawskie inicjatywy w zakresie otwartych danych, danych z urządzeń IoT i dane przestrzenne.
Platforma otwartych danych (https://api.um.warszawa.pl) to uruchomiona jeszcze w 2015 roku platforma, która dostarcza ogromnych ilości danych statycznych z czujników rozlokowanych w przestrzeni miasta. Chodzi tu na przykład o dane pogodowe, dotyczące jakości powietrza (ponad 160 czujników w przestrzeni miasta), aktualne lokalizacje autobusów i tramwajów oraz związaną z tym aktualizację rozkładów jazdy. Platforma udostępnia dane zewnętrznym aplikacjom takim jak Jak dojadę. System codziennie obsługuje ok. 1,5 mln automatycznych zapytań o dane od aplikacji innych podmiotów. Platforma jest także referencyjnym źródłem danych dla miejskich systemów i aplikacji, co pozwala realizować ideę reużywalności danych i ograniczania silosowości baz danych.
Platforma IoT (https://iot.warszawa.pl) to zaś interaktywna mapa integrująca dane online pochodzące z urządzeń i czujników umieszczonych w przestrzeni miasta. W tym przypadku ponownie są to czujniki jakości powietrza, hałasu, warunków pogodowych i rozkłady jazdy online, ale też stacje Veturilo i miejskie parkingi. Ta aplikacja webowa jest prezentacyjną warstwą danych z miejsckich urządzeń IoT. Wszystkie dane prezentowane w niej na podkładzie mapowym, dostępne są na platformie otwartych danych api.um.warszawa.pl, w formatach gotowych do przetwarzania maszynowego.
Serwis mapowy Warszawy (https://testmapa.um.warszawa.pl) to także portal oferujący możliwość przeglądania danych w oparciu o mapę miasta. Zawiera dziesiątki różnorodnych zbiorów danych, z których użytkownicy portalu mogą korzystać wprost, a także tworzyć z ich użyciem własne kompozycje mapowe, zestawiając potrzebne dane na jednym widoku. Serwis zapewnia także możliwość skorzystania z miejskiego zasobu danych przestrzennych udostępnianych za pomocą standardowych usług WMS i WFS.
Warto tu podkreślić, że zgodnie z ustawą o otwartych danych, podmiot publiczny może udostępniać lub przekazać w celu ponownego wykorzystywania kod źródłowy lub inne elementy programu komputerowego opracowanego w ramach realizacji zadań publicznych. Warszawa jest w Polsce liderem takiego postępowania. W 2023 roku opublikowała w internecie, w publicznie dostępnym repozytorium GitHub kody źródłowe dwóch miejskich aplikacji partycypacyjnych: aplikacji do budżetu obywatelskiego oraz warszawskiej platformy konsultacji społecznych. Dzięki publikacji kodu, inne miasta mogą szybciej i taniej wdrażać podobne rozwiązania. Korzystając z opublikowanego kodu źródłowego, mogą we własnym zakresie modyfikować i dostosowywać go do swoich potrzeb lokalnych.
Cyfrowe usługi dla mieszkańców
Jak już jednak wspomnieliśmy na wstępnie, głównym celem wprowadzania rozwiązań smart w Warszawie jest wygoda mieszkańców.
Miejskie Centrum Kontaktu Warszawa 19115 (https://warszawa19115.pl) to wielokanałowe centrum kontaktu z miastem. MCK 19115 uruchomione 2013 roku i było wówczas projektem nowatorskim. Jego ideą było nawiązanie aktywnej komunikacji z mieszkańcami w administracji publicznej. Centrum pozostaje jedynym takim projektem w Polsce i jednym z niewielu w Europie. Od początku działania MCK 19115 obsłużyło ponad 5 mln zgłoszeń, w tym ponad 2 mln pytań oraz ponad 3 mln interwencji i pomysłów mieszkańców. Było też wielokrotnie odwiedzane przez kilka polskie i zagraniczne delegacje, które chciałby wzorować się na warszawskim systemie i organizacji pracy.
Przez minione 10 lat zmienił się sposób wykorzystania systemu. Mieszkańcy mogą dziś kontaktować się z urzędem przez telefon, portal, aplikację mobilną oraz chat. W roku 2014 z aplikacji mobilnej skorzystało 5,6 proc. użytkowników, a w 2022 był to już co czwarta osoba. O ile w zakresie zapytań skierowanych do miasta telefon nadal pozostaje podstawowym kanałem kontaktu dla osób szukających informacji i przejmuje 91,6 proc. kontaktów, to w zakresie zgłaszania awarii i interwencji aplikacja stała się głównym kanałem ich zgłaszania (43,7 proc.). W MCK 19115 są już także wykorzystywane algorytmy uczenia maszynowego i architektura sieci neuronowych.
Uruchomiona w 2020 roku platforma e-usług mojaWARSZAWA (https://moja.warszawa19115.pl) była rozwinięciem projektu MCK. To spersonalizowana przestrzeń mieszkańca, dzięki której uzyskuje dostęp do rosnącej liczby e-usług publicznych (sprawy załatwiane są przez internet, bez konieczności wizyty w urzędzie). Dzisiaj to już około 40 e-usług oraz przydatnych danych i informacji (takich jak np. terminy wywozu śmieci czy jakość powietrza). Platforma mojaWarszawa jest też przykładem powiązania usług cyfrowych samorządu i tych, które są realizowane przez organy centralne. Mieszkaniec Warszawy, logując się do niej, może uwierzytelnić się Węzłem Krajowym (Profil Zaufany). Po zalogowaniu uzyskuje też dostęp do usług realizowanych przez ePUAP.
Aplikacja mobilna mobiWAWA to mobilny interfejs e-usług Warszawy. Jako jedyna aplikacja na rynku pozwala na zakup i obsługę długookresowych biletów komunikacji miejskiej w Stolicy (30- i 90-dniowego). Umożliwia też korzystanie z programu miejskiego Karta Warszawianki/Warszawiaka, skierowanego do mieszkańców miasta, który uprawnia do zniżek m.in. na transport miejski czy miejskie pływalnie. Jej zastosowania są stopniowo rozwijane.
Kolejna platforma internetowa (konsultacje.um.warszawa.pl) skupia się na prowadzeniu konsultacji społecznych. To nowoczesne rozwiązanie wspierające zaangażowanie mieszkańców w procesy decyzyjne dotyczące rozwoju miasta, które umożliwia uczestnictwo w takich konsultacjach online. Przyczynia się to efektywnie do zwiększenia aktywności obywatelskiej. Od kwietnia 2023 roku (start serwisu) za pośrednictwem platformy przeprowadzono ok. 75 konsultacji.
Warto wspomnieć, że do budowy tej aplikacji wykorzystano oprogramowania open-source Decidim, z którego korzystają również inne miasta europejskie, m.in. Barcelona, czy Helsinki. Warszawa także w tym przypadku bezpłatnie udostępnia kod swojej platformy.
Platforma informacyjna warszawa.pl (https://um.warszawa.pl) to zaś uruchomiona w 2020 roku ujednolicona wersja wcześniejszego serwisu miejskiego (składa się na niego blisko 100 serwisów, w tym główna strona miasta, witryny 18 warszawskich dzielnic i wiele serwisów tematycznych. Eduwarszawa wreszcie to kluczowy element transformacji cyfrowej warszawskiej edukacji – jednolite, bezpieczne i wygodne cyfrowe środowisko oparte na usłudze Microsoft 365 do nauki i pracy dla wszystkich nauczycieli i uczniów warszawskich szkół oraz placówek edukacyjnych. Użytkownicy platformy bezpłatnie korzystają z pakietu biurowego Microsoft Office ProPlus zarówno w pracy zdalnej, jak i nauczaniu stacjonarnym.
Wprowadzenie usług cyfrowych i platform informacyjnych to także korzyści dla miasta. Oszczędności finansowe i organizacyjne wynikają tu z rezygnacji z utrzymania dziesiątek odrębnych stron internetowych i różnorodnych technologii na rzecz jednego systemu.
Smart wdrożenia 2024
W tym roku Warszawa stawia na dalszą konsolidację cyfrowych usług w oparciu o zbudowane platformy. Pracownicy stołecznej administracji deklarują też doskonalenie istniejących portali pod kątem preferencji i potrzeb użytkowników i dostępności cyfrowej, rozwijana będzie oferta e-usług możliwych do zrealizowania w całości przez internet. Obejmie to m.in. nowy system rezerwacji wizyt z możliwością wyboru urzędu w przypadku spraw odmiejscowionych. Przewodnik po sprawach ułatwić ma natomiast wyszukanie sprawy.
Stosunkowo niedawno wdrożony został także innowacyjny system do zarządzania i monitorowania usługami opiekuńczymi, w tym także specjalistycznymi oraz teleopieką, który obejmuje Warszawę i 10 gmin Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego. Elementem systemu jest aplikacja mobilna dedykowana pracownikom świadczącym usługi opiekuńcze, umożliwiająca raportowanie ich codziennej pracy w terenie. Ponadto, system integruje się z ośrodkami pomocy społecznej poprzez dostosowanie ich systemów dziedzinowych oraz aplikacji do przeprowadzania wywiadów środowiskowych, co umożliwia efektywne gromadzenie danych. System został również zintegrowany z Centrum teleopieki 24/7, które gromadzi dane z urządzeń ubieralnych typu opaska SOS i czujniki bezpieczeństwa. Na podstawie danych zgromadzonych przez CT 24/7 podejmowana jest decyzja o rodzaju pomocy, która zostanie udzielona, łącznie z wezwaniem straży pożarnej czy karetki.
Zakładu Obsługi Systemu Monitoringu (ZOSM) testuje natomiast rozwiązania analityczne działające w czasie rzeczywistym czołowych firm wykorzystujących sztuczna inteligencję. Założeniem jest wsparcie pracy operatorów, mające na celu zwiększenie skuteczności wykrywania określonych zdarzeń i zwiększenie bezpieczeństwa. Wyzwaniem dla ludzi jest obecnie ciągle zwiększająca się liczby kamer, a dla programów – zbyt liczne fałszywe alarmy. Z myślą o rozwiązaniach analitycznych zainstalowano też kamery multisensorowe na nowootwartym moście pieszo-rowerowym. Infrastruktura ta zlicza też osoby przechodzące i przejeżdżające.
Efekty
Efekty inwestycji Warszawy w rozwój cyfrowy i rozwiązania smart city przekładają się głównie na jakość życia mieszkańców, ale nie tylko. Za sprawą wprowadzonych innowacji w 2023 roku stolica Polski uzyskała wysokie, drugie miejsce w organizowanym przez Komisję Europejską konkursie iCapital – Europejska Stolica Innowacji.
