Kwestia uregulowania praw związanych z lokalizacją wszelkiego rodzaju sieci na nieruchomościach jest tematem bardzo rozległym. Słupy energetyczne na działce prywatnej budzą też wiele sporów. Zdaniem ekspertów z kancelarii prawnej KTW Legal, odrębnej oceny wymaga w zasadzie każdy konkretny przypadek. Poniższy artykuł przedstawia jednak ogólne, stosowane w praktyce, zasady. Warto przy tym podkreślić, że z punktu widzenia regulacji prawnych, reguły rządzące „klasycznymi” sieciami przesyłowymi, takimi jak gazociągi czy wodociągi, są też analogiczne do sieci telekomunikacyjnych.
Bez sprawnie działających sieci przesyłowych współczesne państwo właściwie nie mogłoby funkcjonować. Niemożliwa byłaby sprawna dystrybucja nośników energii, czyli prądu i gazu, nie mielibyśmy dostępu do wody, a ścieki nie byłyby odprowadzane. Znacznie utrudnione byłoby też świadczenie usług telekomunikacyjnych. Jednocześnie, ze względu na swój charakter, sieci przesyłowe powodują i będą powodować konflikty, przede wszystkim na styku przedsiębiorcy przesyłowi – właściciele nieruchomości.
Czy można postawić słup na działce?
Chociaż naszą uwagę skupimy głównie na zagadnieniu słup elektryczny na prywatnej posesji, już na wstępie nasz ekspert, radca prawny Piotr Śnieg z kancelarii KTW Legal, zajmujący się między innymi obrotem nieruchomościami i prawem energetycznym, zaznacza, że należy wyraźnie zdefiniować że używane w dalszej części artykułu pojęcia:
– przedsiębiorca przesyłowy – będzie nim każdy przedsiębiorca prowadzący działalność wymagającą sieci przesyłowych – będą to zarówno sieci energetyczne (np. elektryczne czy gazociągowe) jak też sieci telekomunikacyjne;
– właściciel nieruchomości – pod pojęciem właściciela będzie również ujmowany użytkownik wieczysty nieruchomości;
– sieć przesyłowa (sieć) – będą to zarówno obiekty liniowe takie jak wodociągi czy sieci napięcia jak również obiekty niezbędne do ich funkcjonowania, takie jak przepompownie, stacje transformatorowe itp.;
– służebność przesyłu – tytuł prawny dla przedsiębiorcy przesyłowego do korzystania z nieruchomości w zakresie służebności przesyłu, rozumie się przez to zarówno samo przesyłanie (energii, wody, gazu itp.) jak również uprawnienie przedsiębiorcy do wejścia na teren nieruchomości i przeprowadzenie np. remontu czy modernizacji sieci.
Czy słup energetyczny może stać na działce?
Odpowiedź na to pytania jest w zasadzie oczywista. Większość sieci, z konieczności położona jest na terenie prywatnych nieruchomości. Pojawia się jednak za tym kolejne pytanie, które trafiło do naszej redakcji: Czy PGE może postawić słup bez zgody właściciela?
– Przedsiębiorca przesyłowy może wybudować sieć (np. sieć elektroenergetyczną wraz ze słupami) bez zgody właściciela nieruchomości – odpowiada Piotr Śnieg, radca prawny Kancelarii KTW Legal. – Co więcej, ma do tego prawo nawet przy aktywnym sprzeciwie właściciela. Ustawodawca, skądinąd słusznie, uznał, że budowa i funkcjonowanie sieci przesyłowych są na tyle istotne z punktu widzenia państwa i obywateli, że interes ten uzasadnia wprowadzenie rozwiązań ograniczających prawo własności. Obecnie w polskim prawie funkcjonują dwa sposoby, pozwalające na budowę sieci bez zgody właściciela. Są to służebność przesyłu oraz ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Słup energetyczny na działce bez zgody właściciela
– Służebność przesyłu ustanowić można w drodze umowy (choć tu rzecz jasna konieczna jest zgoda właściciela) lub na drodze postępowania sądowego – wyjaśnia Piotr Śnieg z KTW Legal. – Natomiast decyzja o ograniczeniu sposobu korzystania z nieruchomości wydawana jest przez starostę w drodze postępowania administracyjnego. W przypadku braku zgody właściciela na posadowienie sieci w obrębie jego nieruchomości, przedsiębiorca przesyłowy powinien uzyskać jeden z powyższych tytułów prawnych do korzystania z nieruchomości przed rozpoczęciem inwestycji.
W stosunku do już istniejących sieci, właściciel nieruchomości może domagać się od przedsiębiorcy przesyłowego ustanowienia na jego rzecz służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem, tym zagadnieniem zajmiemy się już jednak w kolejnym artykule.
Słup elektryczny na działce
Dla małych i średnich operatorów telekomunikacyjnych bardzo istotną kwestią jest także to, że słup elektryczny na prywatnej posesji służy często do podwieszania kabli.
– W obecnym stanie prawnym przedsiębiorca telekomunikacyjny powinien uzyskać zgodę właściciela nieruchomości na przeprowadzenie prac, takich jak np. podwieszenia kabli, a także do późniejszego korzystania z nieruchomości w celu ich eksploatacji – podkreśla Piotr Śnieg, radca prawny KTW Legal. – W braku zgody właściciela nieruchomości, przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu pozostają jednak do dyspozycji analogiczne ścieżki, jak w przypadku innych przedsiębiorców przesyłowych (ustanowienie służebności, decyzja administracyjna o ograniczeniu sposobu korzystania z nieruchomości).
Trzeba tutaj zauważyć, że relacje pomiędzy właścicielem nieruchomości a przedsiębiorcą telekomunikacyjnym nie są przedmiotem decyzji Prezesa UKE. Za ewentualne naruszenia zasad wobec właścicieli nieruchomości (np. przeprowadzenie prac i podwieszenie kabli bez zgody właściciela) odpowiadać będzie jedynie przedsiębiorca telekomunikacyjny.
Jak sprawdzić do kogo należy słup energetyczny?
Warto też wstępnie zaznaczyć, że ustalenie właściciela słupa energetycznego także może nastręczać pewne trudności. Zwykle właścicielem takiego słupa, usadowionego na konkretnej działce, będzie zakład, który wskazany jest na rachunku za prąd. Do tego też przedsiębiorstwa należy się zwrócić z prośbą o potwierdzenia tej informacji lub wskazanie rzeczywistego właściciela. Jeżeli słup czy linie energetyczne przeszkadzają właścicielowi gruntu prawo pozostawia mu także pewną swobodę w wyborze działania.
