Internet Rzeczy – co na to przepisy prawa?

Poruszając temat regulacji prawnych mających zastosowanie do Internetu Rzeczy wypada zacząć od wskazania czym tak naprawdę jest Internet Rzeczy (ang. Internet of Things, IoT). Żadne z obowiązujących przepisów prawa nie zawierają definicji Internetu Rzeczy. Analiza literatury z zakresu IT prowadzi również do wniosku, że brak jest spójnej, jednolitej i powszechnie przyjętej definicji tego pojęcia. Spotkać się można z różnymi definicjami IoT odwołującymi się do jego poszczególnych elementów. Na potrzeby omówienia regulacji prawnych właściwych dla IoT wystarczające wydaje się wskazanie, że jest to sieć urządzeń elektronicznych, które oprócz samej możliwości nawiązywania i przesyłania danych za pośrednictwem sieci Internet, mogą również łączyć się pomiędzy sobą automatycznie (bez każdorazowej ingerencji człowieka), wymieniając dane w różnych celach uzależnionych od przeznaczenia poszczególnych urządzeń. Tym samym nie tylko użytkownik komunikuje się z takimi urządzeniami, ale urządzenia te komunikują się również ze sobą w celu zapewnienia dodatkowych funkcjonalności (komunikacja maszyna – maszyna). Na przestrzeni ostatnich lat obserwujemy olbrzymi wręcz rozwój technologii IoT, czemu towarzyszy stale zwiększająca się ilość urządzeń wykorzystujących tę technologię. Technologia IoT wykorzystywana jest już niemal powszechnie, zarówno w warunkach domowych, jak i w przemyśle. Przykładami urządzeń IoT mogą być urządzenia zaliczane do kategorii urządzeń smart home, jak inteligentne czujniki umożliwiające sterowanie m.in. oświetleniem czy ogrzewaniem, sprzęt AGD i RTV z funkcją smart (m.in. telewizory, lodówki, roboty sprzątające) czy też urządzenia takie jak smartwatche. Z kolei w przemyśle, przykładami takich urządzeń mogą być różnego rodzaju czujniki, kontrolery i sterowniki, które mają na celu przede wszystkim zwiększenie wydajności lub poprawę bezpieczeństwa. Jakkolwiek Internet Rzeczy ma ułatwiać użytkownikom życie, tak nie można zapominać, że korzystanie z urządzeń działających w tej technologii wiąże się z dodatkowym ryzykiem. Chodzi tutaj, przede wszystkim, o ochronę prywatności użytkowników. Urządzenia te gromadzą bowiem szereg danych o użytkowniku o różnym charakterze i zakresie, często danych wrażliwych, które następnie są przesyłane za pośrednictwem Internetu i przechowywane również na zewnętrznych serwerach różnych podmiotów. Pomimo tak postępującego rozwoju technologii IoT oraz zagrożeń towarzyszących korzystaniu z tej technologii, brak jest aktu prawnego, który całościowo regulowałby obszar IoT. Nie znaczy to oczywiście, że żadne regulacje prawne nie znajdują obecnie zastosowania w tej materii. Obowiązujące regulacje prawne mają jednak zastosowanie w wybranych obszarach funkcjonowania IoT i są one zawarte w różnych aktach prawnych, zarówno krajowych, jak i unijnych. Są to jednak przepisy o charakterze ogólnym, które nie zostały ustanowione stricte w celu uregulowania aspektów związanych z IoT, i nie odnoszą się wprost do IoT. Można wskazać, że regulacje prawne znajdujące zastosowanie w obszarze IoT, obejmują swoim zakresem: cyberbezpieczeństwo (np. ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa), ochronę prywatności, w tym danych osobowych (tutaj w szczególności należy wskazać na przepisy RODO oraz ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne), aspekty cywilnoprawne związane z nabywaniem produktów IoT (do których należy zaliczyć towary, oprogramowanie i usługi cyfrowe, odpowiedzialności za ich wady oraz za szkody jakie mogą spowodować (w tym przepisy kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta), prawa własności intelektualnej (w szczególności ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, której przepisy stanowią podstawę prawną m.in. dla określenia tytułu prawnego użytkownika do korzystania z oprogramowania). Z uwagi na szeroki zakres różnych obszarów regulacji prawnych mających zastosowanie do technologii IoT, nie należy się raczej spodziewać wprowadzenia aktu prawnego, który kompleksowo regulowałby wszystkie aspekty prawne związane z funkcjonowaniem tej technologii. Na ten moment największym ryzykiem związanym z korzystaniem z IoT są zagrożenia związane z prywatnością użytkowników. Jeżeli chodzi o oczekiwania w zakresie dalszych regulacji prawnych w obszarze IoT związanych z ochroną prywatności, warto tutaj zwrócić uwagę na ciągle trwające prace legislacyjne nad Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie poszanowania życia prywatnego oraz ochrony danych osobowych w łączności elektronicznej i uchylające dyrektywę 2002/58/WE (rozporządzenie w sprawie prywatności i łączności elektronicznej), potocznie zwanym e-Privacy lub RODO-II. Początkowe założenie było takie, że rozporządzenie e-Privacy zacznie obowiązywać wraz z RODO, jednak do chwili obecnej nie weszło ono w życie. Porównując RODO do rozporządzenia e-Privacy należy wskazać, że regulacje RODO mają zastosowanie wyłącznie do przetwarzania danych osobowych, natomiast regulacje rozporządzenia e-Privacy, miałyby obejmować aspekty związane z szeroko rozumianą prywatnością użytkowników. Rozporządzenie e-Privacy ma mieć zastosowanie do przetwarzania danych (zarówno osobowych jak i nieosobowych) pochodzących z łączności elektronicznej prowadzonej w związku ze świadczeniem usług łączności elektronicznej i korzystaniem z tych usług. Ogólnie rzecz biorąc, zasadą ma być uznanie danych pochodzących z łączności elektronicznej za poufne, a szczegółowe przepisy tego rozporządzenia miałyby określać dozwolone przypadki i sposoby ich przetwarzania, wprowadzając dla dostawców usług szereg obowiązków, w tym zwłaszcza obowiązków informacyjnych. Obejmowałoby to również obszar IoT, z uwagi na to, że regulacje miałyby obejmować również komunikację maszyna – maszyna, ale oczywiście zakres regulacji całego rozporządzenia e-Privacy miałby być znacznie szerszy. Nadal jednak brak jest informacji, kiedy można spodziewać się przyjęcia powyższej regulacji. Nie ma również pewności co do ostatecznego kształtu tej regulacji. Co istotne, podobnie jak RODO, przepisy e-Privacy miałyby zostać wprowadzone w formie rozporządzenia, co oznacza, że miałyby one bezpośrednie zastosowanie, bez potrzeby dokonywania ich implementacji w prawie krajowym państw członkowskich. Autorzy: Paweł Giersz, Bartłomiej Medaj

TECHNOLOGIA · CYBERBEZPIECZEŃSTWO · BIZNES

Internet Rzeczy – co na to przepisy prawa?

Czytaj więcej

Najnowsze

ZUS chce mieć prawo kwestionowania wysokości podstawy wymiaru składek. Rzecznik MŚP interweniuje

Energia geotermalna Google’a

KoalaTel gotowa do wdrożenia

Mierzymy się z promieniowaniem (i nie tylko)!

O nas

TECHNOLOGIA · CYBERBEZPIECZEŃSTWO · BIZNES

Internet Rzeczy – co na to przepisy prawa?

Czytaj więcej

ARTYKUŁY POWIĄZANE

Najnowsze

O nas