Kończąc cykl artykułów z zakresu terminologii konsolidacyjnej przybliżę pojęcie Kodeksu Grupy.
Na polskim rynku wiele grup kapitałowych z powodzeniem wdrożyło i stosuje kodeksy, które stanowią statutowy mechanizm zarządzania nimi. Kodeks Grupy Kapitałowej jest zbiorem głównych zasad, swoistą konstytucją, która dostarcza rozwiązań zarówno w zakresie zarządzania poszczególnymi podmiotami, jak i grupą jako całością. Wszystkie ze znanych mi przykładów wdrożenia tego mechanizmu nastąpiły dość dawno, zanim nastąpiła nowelizacja kodeksu spółek handlowych.
Nowa regulacja
4. kwietnia 2022 prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw. Najważniejsze zmiany wprowadzone tą nowelizacją dotyczą funkcjonowania grup spółek oraz zasad zarządzania nimi, w tym sprawowania nadzoru. Nowe przepisy zaczną obowiązywać pół roku od daty podpisania ustawy przez prezydenta.
Mogłoby się wydawać, że nowelizacja jest właśnie odpowiedzią na lukę prawną dotyczącą funkcjonowania grup kapitałowych, którą wypełniały właśnie kodeksy grup kapitałowych. Od początku prac nad nowelizacją przepisów KSH, dała się jednak zauważyć krytyka ze strony znanych prawników oraz środowisk biznesowych. Jej najważniejszym punktem była kwestia odseparowania interesu spółki od jej wspólników. Oznacza to, że spółka dominująca oraz zależna mogą kierować się, obok interesu spółki, interesem grupy spółek, o ile nie stanowi to pokrzywdzenia udziałowców lub wierzycieli spółki zależnej.
Skoro jednak każda ze spółek ma własny interes, to interes grupy może godzić w jednostkowe interesy spółek. Problem polega na tym, że grupa spółek nie jest spółką, a członkowie grupy spółek nie są jej wspólnikami.
Polecenia wiążące
Innym istotnym elementem w nowych przepisach, który także jest poddawany krytyce, jest instytucja wiążących poleceń. Nowe rozwiązanie zakłada, że spółka dominująca będzie mogła wydać spółce zależnej polecenie uzasadnione interesem grupy. Zarząd spółki zależnej zawsze będzie musiał ocenić czy polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki (zarządzanie cudzymi pieniędzmi):
- jest uzasadnione interesem grupy;
- spełnia kryterium należytej staranności przy zarządzaniu spółką;
- nie krzywdzi udziałowców mniejszościowych lub wierzycieli.
Pojawia się tu kolejna wątpliwość – nie wiadomo, kto ma skonkretyzować interes spółki, skoro spółka jest swoim suwerenem. Czy zarząd spółki zależnej będzie recenzentem strategii grupy, czyli organów spółki matki? Żaden zarząd spółki zależnej nie ma przecież kompetencji by dokonywać takiej oceny ani nie dysponuje prawem veta dla zarządu spółki zależnej podważającego funkcjonowanie grupy.
Pętla kompetencyjna
Łatwo w tym zapętleniu o potencjalne zarzuty ze strony prokuratora i sądów, które to będą dokonywały ostatecznej oceny czy strategia i cel grupy uzasadniają sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad grupą.
Odkładając na bok te wszystkie wątpliwości, stwierdzić można, że z pewnością przyjdzie nam poczekać na wypracowanie praktyki rynkowej w tym zakresie.
Stworzenie Kodeksu Grupy uwzględniającego zmiany przepisów będzie na pewno dużym wyzwaniem w Grupie MiŚOT, ale z pewnością warto je podjąć, gdyż pomoże on sprawować kontrolę w grupie kapitałowej i będzie stanowił wsparcie, rodzaj przewodnika, dla organów zarządzających i nadzorujących.
Podstawy
Nie ma natomiast wątpliwości, że Kodeks Grupy MIŚOT powinien posiadać pewne kluczowe cech takie jak:
- umożliwienie funkcjonowania Grupy jako jednolitego organizmu gospodarczego złożonego z autonomicznych (w sensie cywilnoprawnym) podmiotów prawa;
- umożliwienie transparentnego i efektywnego wdrażania strategii korporacyjnej (w tym wyznaczania i rozliczania celów w ramach całej Grupy MIŚOT);
- nadać MIŚOT S.A. kompetencje do zarządzania całą Grupą MIŚOT w sposób formalny;
- poprawić komunikację i współpracę w ramach Grupy MIŚOT;
- wzmocnić zarządzanie korporacyjne w Grupie.
Kodeks Grupy MIŚOT powinien być też dokumentem ogólnym, zwięzłym i łatwym do zrozumienia a ponadto powinien posiadać następujące cechy:
- jawność;
- zabezpieczenie interesów wierzycieli i udziałowców/akcjonariuszy mniejszościowych;
- jasno rozgraniczać kompetencje i obowiązki spółek zależnych oraz spółki dominującej.
Czytaj także:
Terminologia konsolidacyjna dla MIŚOT-ów: centrum kompetencyjne
Terminologia konsolidacyjna dla MIŚOT-ów: jednostka dominująca
