Dzień Bezpiecznego Internetu, obchodzony co roku w lutym, ma na celu zwiększenie świadomości na temat zagrożeń online oraz promowanie odpowiedzialnego korzystania z zasobów cyfrowych. Jednym z programów edukacyjnych skierowanych do dzieci, który porusza tę tematykę jest Akademia Bezpiecznego Puchatka, realizowana pod Honorowym Patronatem Komendy Głównej Policji.
Według danych Urzędu Komunikacji Elektronicznej aż 60 proc. dzieci natknęło się na hejt i mowę nienawiści przy okazji zwykłej aktywności w sieci. Znaczny odsetek dzieci miał także styczność z treściami prezentującymi przemoc (40 proc.).
– Dzieci wkraczają w wirtualny świat w coraz to młodszym wieku. Traktują internet jako źródło rozrywki, kontaktów interpersonalnych czy inspiracji – mówi Urszula Młodnicka, psycholożka współpracująca z Akademią Bezpiecznego Puchatka. – Kluczowe jest, aby odpowiednio wcześniej pomyśleć o ich bezpieczeństwie w sieci i przygotować je na potencjalne zagrożenia, z którymi prędzej czy później się zetkną. Zabezpieczenia techniczne i uświadomienie zagrożeń to jedno, ale zadbajmy też o to, aby dzieci rozumiały, dlaczego pewne zachowania mogą być ryzykowne. Pomóc może wspólne wypracowywanie zasad korzystania z internetu, które będą obowiązywać wszystkich członków rodziny (pamiętajmy – przykład idzie z góry). Ważne, aby nie stanowiły one listy zakazów, z których będziemy dzieci codziennie rozliczać i w razie czego wyciągać konsekwencje. O wiele ważniejsze jest budowanie naszej relacji z dzieckiem opartej na bliskości, zaufaniu i pewności, że w razie potrzeby nie zostaje ono z problemem samo. Bo dzieci, które wiedzą, że mogą zwrócić się do rodzica lub opiekuna bez strachu przed karą, są mniej podatne na cyberzagrożenia.
6 zasad dla rodziców i dzieci
Rozmowa z dzieckiem o cyberbezpieczeństwie powinna być dostosowana do jego wieku, pełna zrozumienia i otwartości. Oto kilka wskazówek, jak skutecznie przekazać wiedzę o bezpiecznym korzystaniu z Internetu:
- Rozmawiaj otwarcie i bez oceniania – dziecko powinno czuć, że może przyjść do Ciebie z każdym problemem. Co więcej unikaj straszenia, zamiast tego tłumacz, jakie konsekwencje mogą wynikać z nieostrożności w sieci.
- Ustal jasne zasady – uzgodnij, ile czasu dziecko może spędzać online i jakie treści są dla niego odpowiednie. Wprowadź zasadę nie podawania danych osobowych, haseł ani adresu zamieszkania w Internecie.
- Naucz dziecko rozpoznawać zagrożenia (najlepiej na przykładach) – wyjaśnij, czym jest cyberprzemoc, oszustwa internetowe i nieodpowiednie treści. Pokaż, jak rozpoznawać fałszywe wiadomości i nie klikać w podejrzane linki.
- Zachęcaj do mądrego korzystania z sieci – naucz dziecko krytycznego myślenia – nie wszystko, co widzi w Internecie, jest prawdą. Omów temat prywatności – dlaczego warto ograniczyć udostępnianie zdjęć i informacji o sobie.
- Wspólnie poznawajcie technologie – interesuj się tym, co dziecko robi w Internecie – pytaj o ulubione gry, aplikacje i media społecznościowe. Wspólnie ustalcie, które strony i aplikacje są bezpieczne.
- Bądź wsparciem i pokaż, gdzie szukać pomocy – utwierdzaj dziecko, że jeśli poczuje się niekomfortowo w sieci, zawsze może do Ciebie przyjść i opowiedzieć o swoich odczuciach. Pokaż mu miejsca, gdzie można zgłaszać niepokojące treści. Pokaż mu, że w żadnej sytuacji nie jest samo.
W ramach Akademii Bezpiecznego Puchatka dzieci zdobywają supermoce pomagające im dokonywać na co dzień mądrych wyborów. W lekcji o cyberbezpieczeństwie najważniejsza jest czujność, czyli umiejętność rozpoznawania potencjalnych zagrożeń w internecie i reagowania na nie.
Komplet bezpłatnych materiałów wspierających owocną edukację dotyczącą bezpieczeństwa (infografiki, gotowe scenariusze lekcyjne, edukacyjne inspiracje) można pobrać ze strony: https://akademiapuchatka.pl/materialy-edukacyjne/.
Nie kasuj, zapisuj i szukaj pomocy
Jeśli znajdziemy się w trudnej sytuacji i dziecko stanie się ofiarą cyberprzemocy (choćby hejtu), to pamiętajmy, że liczy się szybka reakcja. Zarówno ofiara przemocy, jak i osoba postronna mogą zażądać interwencji administratora strony. A co z poważniejszymi przypadkami, które naruszają już prawo (np. publikowanie nielegalnych treści, karalne groźby, niewłaściwe propozycje)? Powinny zostać zgłoszone na policję. Jeśli ofiarą jest osoba małoletnia, to zgłoszenia dokonują jej rodzice/prawni opiekunowie lub ona sama.
– Każda jednostka Policji i Prokuratury w Polsce ma obowiązek przyjąć tego typu zgłoszenie. Im więcej dowodów zastosowania cyberprzemocy dostarczymy, tym lepiej. Przestępca w sieci nie jest anonimowy. Przed zgłoszeniem zanotujmy na spokojnie wszystkie istotne informacje dotyczące zdarzenia, zbierzmy jak najwięcej dowodów przestępstwa (np. zrzuty ekranu lub wydruki rozmów, nagrania głosowe, nazwy i adresy profili, filmy, dane kontaktowe itd.). W polskich przepisach nie mamy osobnej definicji cyberprzemocy, ale w świetle prawa wiele jej form wypełnia znamiona różnych czynów zabronionych. Kodeks Karny reguluje także kwestie przestępstw z nienawiści – mówi mł. insp. Wanda Mende z Biura Prewencji Komendy Głównej Policji.
Warto też na bieżąco reagować na nieodpowiednie treści w Internecie. Jeśli natrafimy na materiały budzące wątpliwości, możemy zgłosić je odpowiednim instytucjom, które zajmują się bezpieczeństwem w sieci:
- Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości – cbzc.policja.gov.pl
- Zespół Reagujący na Nielegalne Treści w Internecie – dyzurnet.pl
- Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa w Sieci – incydent.cert.pl
- Pomoc w usunięciu materiałów intymnych z internetu dla osób małoletnich – takeitdown.ncmec.org
Akademia Bezpiecznego Puchatka to ogólnopolski program edukacyjny skierowany do uczniów klas I szkół podstawowych. Obejmuje on tematykę związaną z bezpieczeństwem dzieci w różnych sferach życia. Program organizowany jest przez markę Puchatek we współpracy z Biurem Prewencji oraz Biurem Ruchu Drogowego KGP. W ciągu 15 edycji programu wzięło w nim udział ponad 3 miliony dzieci.
