Odpowiedzialność za zobowiązania osób prowadzących działalność gospodarczą oraz osób wchodzących w skład spółek

Prowadzenie działalności gospodarczej, niezależnie od jej formy, wiążę się z zaciąganiem różnego rodzaju zobowiązań, a także z obowiązkiem uiszczania podatków. W dzisiejszym artykule omówię zasady odpowiedzialności za zobowiązania cywilne zarówno osób prowadzących działalność gospodarczą w ramach jednoosobowych działalności gospodarczych oraz spółek cywilnych, jak i samych spółek kapitałowych i osobowych oraz osób wchodzących w ich skład. Jednoosobowa działalność gospodarcza i spółka cywilna Nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania ponosi osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą. Za zobowiązania cywilne i podatkowe ponosi ona odpowiedzialność całym swoim majątkiem. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą „tworzyć spółki cywilne”. Spółki te nie mają osobowości prawnej, ale są reprezentowane przez swoich wspólników. Ich celem jest dążenie do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Wspólnicy spółki za zobowiązania cywilne i podatkowe, ponoszą odpowiedzialność całym majątkiem spółki (majątkiem wspólnym wspólników) oraz swoim majątkiem osobistym (z uwagi na fakt, że prowadzą działalność w formie JDG). Ponoszą oni odpowiedzialność solidarną wraz ze spółką. W przeciwieństwie do spółek prawa handlowego, wierzyciel spółki cywilnej od razu może zaspokoić się z majątku wspólnego wspólników (składającego się na spółkę cywilną) lub wyłącznie z majątku tylko jednego wspólnika. Wspólnik spółki cywilnej odpowiada, również całym swoim majątkiem za zobowiązania podatkowe spółki. Spółki kapitałowe Spółkami kapitałowymi w Polsce są: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna (SA) i prosta spółka akcyjna (PSA). Należy wskazać, że spółki prawa handlowego najpierw same i w zakresie własnego majątku, odpowiadają za zaciągnięte zobowiązania. Wspólnicy spółek kapitałowych nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki kapitałowej (chyba, że dotyczy to odpowiedzialności wspólników spółki w organizacji, czyli w okresie od dnia zawarcia umowy spółki u notariusza do czasu zarejestrowania jej przez Sąd). Odpowiedzialność subsydiarną za zobowiązania Spółki ponoszą natomiast członkowie zarządu Spółki. Odpowiedzialność subsydiarna polega na tym, iż członkowie zarządu odpowiadają za cywilne zobowiązania spółki, jeżeli spółka jest niewypłacalna. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z uwagi na swoją nazwę, uchodzą za spółki bezpieczne dla wspólników i członków zarządu. Twierdzenie to jest prawdziwe wyłącznie w zakresie wspólników. Wspólnik w zakresie zobowiązań cywilnych i podatkowych odpowiada wyłącznie do wysokości pokrytych udziałów/akcji i odpowiedzialność nie rozciąga się w pozostałym zakresie na ich majątek prywatny. Jednakże są pewne sytuacje, gdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki. Wspólnik będzie solidarnie ze spółką odpowiadał całym swoim majątkiem za zaciągnięte zobowiązania przed wpisem spółki do rejestru KRS, gdy działał w jej imieniu. Natomiast członkowie zarządu spółki z o.o. muszą pamiętać o ciążącej na nich odpowiedzialności za zobowiązania spółki w przypadku stwierdzenia jej niewypłacalności (np. postanowienie komornika o bezskutecznej egzekucji względem spółki). Zgodnie z art. 299 k.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Członek zarządu może uwolnić się od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że: - we właściwym czasie (30 dni od dnia wystąpienia stanu niewypłacalności spółki) zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że, - niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że, - pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. Są to tzw. przesłanki egzoneracyjne, wyłączające odpowiedzialność osobistą członka zarządu za zobowiązania spółki. W zakresie PSA odpowiedzialność ta jest analogiczna jak w spółce z o.o. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki nawet w przypadku jej niewypłacalności, za wyjątkiem spółki w organizacji. Członkowie zarządu odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania spółek w przypadku jej niewypłacalności. Członkowie zarządu SA w ogóle nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania cywilne spółki akcyjnej względem kontrahentów Spółki. Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, prostej spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, chyba że wykażą istnienie jednej z przesłanek egzoneracyjnych wskazanych w art. 116 Ordynacji podatkowej. Spółki osobowe Spółki osobowe to spółka jawna, komandytowa, partnerska i komandytowo-akcyjna. Tego typu spółki w pierwszej kolejności odpowiadają swoim majątkiem za swoje zobowiązania. Jednakże, jako że taka spółka nie posiada zarządu i jest związana bezpośrednio z osobą wspólnika, odpowiedzialność subsydiarną, za zobowiązania w przypadku niewypłacalności spółki, ponoszą także jej wspólnicy, co do zasady solidarnie, ale w zakresie zależnym od rodzaju spółki. W spółce jawnej w momencie bezskutecznej egzekucji, odpowiedzialność ponoszą solidarnie wspólnicy w zakresie całego swojego majątku. Dochodzenie roszczeń od wspólników jest uproszczone względem spółek z o. o., gdyż do uzyskania tytułu wykonawczego (nakazu zapłaty, wyroku wydanego przez Sąd opatrzonego klauzulą wykonalności), który umożliwiałby egzekucję z majątku wspólnika wystarczy uzyskanie klauzuli wykonalności na tytuł przeciwko spółce. Spółka partnerska jest powiązana ściśle z wykonywaniem wolnych zawodów. Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Umowa spółki może jednak przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzi się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej. W przypadku spółki komandytowej jak i komandytowo-akcyjnej, odpowiedzialność kształtuje się w jeszcze inny sposób. Wspólnicy spółki komandytowej dzielą się na komplementariuszy, którzy odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki oraz komandytariuszy (lub akcjonariuszy, w przypadku spółki SKA), którzy odpowiadają wyłącznie do wysokości wpłaconych środków tytułem tzw. sumy komandytowej. W zakresie podatków wspólnik spółki jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki. Odpowiedzialność współmałżonków Należy pamiętać również, że małżonek może także odpowiadać za zobowiązania zarówno osoby fizycznej prowadzącej JDG, jak i wspólnika, i członka zarządu spółek, jeżeli pozostająw małżeńskiej wspólności majątkowej. Jeżeli małżonek osoby prowadzącej JDG zgodził się na zawarcie zobowiązania przez drugiego małżonka, egzekucja może być prowadzona również, z majątku wspólnego małżonków. Jeżeli jednak małżonek nie wyraził zgody, to nie odpowiada za te zobowiązania swoją częścią majątku wspólnego. Tak samo jest przy odpowiedzialności wspólników spółek cywilnych, gdzie małżonek odpowiada na tych samych zasadach. W zakresie spółek osobowych i handlowych, przy subsydiarnej odpowiedzialności odpowiednio wspólników lub członków zarządu, zaspokojenie wierzycieli również może nastąpić z majątku wspólnego małżonków (ale w zakresie przypadającym na wspólnika i to dopiero po dokonaniu podziału majątku wspólnego). W zakresie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe, zgodnie z art. 29 Ordynacji podatkowej, w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialnością za podatki obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Skutki ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem: 1) zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej; 2) zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu; 3) ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka; 4) uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji. Odpowiedzialność osób prowadzących działalność gospodarczą w Polsce jest różna i zależna nie tylko od formy jej prowadzenia, ale również od pełnionej funkcji oraz wielu innych czynników. Niebagatelny wpływ ma również ustrój małżeńskiej wspólnoty majątkowej. Więcej o odpowiedzialności osób prowadzących działalność dowiedzą się Państwo na konferencji MIŚOT, na którą również serdecznie zapraszam. Co ważne małżonek wspólnika i członka zarządu również odpowiada majątkiem wspólnym w przypadku gdy w małżeństwie obowiązuje małżeńska wspólność majątkowa. ... Prelekcji Michała Latuszewskiego będzie też można posłuchać na najbliższym Zjeździe MiŚOT w Janowie Podlaskim: OGÓLNOPOLSKI ZJAZD MiŚOT (misot.pl)

TECHNOLOGIA · CYBERBEZPIECZEŃSTWO · BIZNES

Odpowiedzialność za zobowiązania osób prowadzących działalność gospodarczą oraz osób wchodzących w skład spółek

Jednoosobowa działalność gospodarcza i spółka cywilna

Czytaj więcej

Najnowsze

Nowy, uniwersalny kabel kanalizacyjny w xbest.pl

Czy Apple na Let Unfastened zaprezentuje funkcję edycji zdjęć opartą na AI?

Centrum Przetwarzania Danych Grupy MiŚOT – stan prac

mObywatel 2.0 także dla przedsiębiorców

EPIX – bieżące zmiany w punkcie wymiany

O nas

TECHNOLOGIA · CYBERBEZPIECZEŃSTWO · BIZNES

Odpowiedzialność za zobowiązania osób prowadzących działalność gospodarczą oraz osób wchodzących w skład spółek

Jednoosobowa działalność gospodarcza i spółka cywilna

Czytaj więcej

ARTYKUŁY POWIĄZANE

Najnowsze

O nas