Protecting children and adolescents in digital environments: challenges and policy solutions pod takim hasłem w Parlamencie Europejskim w Brukseli odbyło się wspólne wysłuchanie publiczne Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (IMCO) oraz Komisji Petycji (PETI). Rozmawiano o tym, jak chronić dzieci w sieci, jak uczyć je cyberbezpieczeństwa, by przepisy szły w parze z edukacją. Taka misja przyświeca również programowi Cyfrowy Skaut, który zaprezentowany zostanie na X Jubileuszowym Zjeździe MiŚOT.
Na wystąpieniu w Brukseli głos zabrał Bolesław Michalski – edukator i twórca programu Opsec4Kids. Zwrócił on uwagę, że w dyskusji o ochronie dzieci w sieci zbyt często koncentrujemy się na wieku, a zbyt rzadko na gotowości. Zamiast pytać, czy dzieci powinny mieć 13, 16 czy 18 lat, by korzystać z mediów społecznościowych, warto zapytać, czy są do tego przygotowane.
– Każde dziecko jest inne, a żadna metryka nie powie nam, czy potrafi bezpiecznie poruszać się po świecie online. Ponadto, trudno będzie zunifikować ten sam wiek dla całej Europy ze względu na bardzo duże różnice kulturowe i idący za nimi faktyczny moment inicjacji z technologią czy mediami społecznościowymi – podkreślał Bolesław Michalski.
Wiek jest ważny z perspektywy momentu osiągnięcia chociażby biologicznej dojrzałości. Wiek można udokumentować. Jednak to gotować i świadomość są ważniejszymi kwestiami.
Jak nauczyć dzieci rozpoznawać zagrożenia?
Chociaż wprowadzonych jest coraz więcej sposobów weryfikacji, potwierdzeń pełnoletności, to w praktyce nawet najbardziej restrykcyjne rozwiązania można obejść w kilka sekund. Przykładowo, czasem wystarczy VPN, zmiana ustawień lub dostęp do konta dorosłego.
Dane wskazują, że platformy internetowe raportują zgodność z przepisami, ale treści szkodliwe dla dzieci nadal są obecne w sieci. Zgodnie z raportem Internet dzieci, w grupie wiekowej 7-12 lat znajduje się aż 58 proc. dzieci, które aktywnie korzystają z mediów społecznościowych i komunikatorów dozwolonych od 13. roku życia. Daje to łącznie aż 1,4 mln dzieci, które mogą natrafić na treści szkodliwe i to nie tylko związane z pornografia, ale hejtem i innymi formami przemocy internetowej.
Dlatego ochrona nie zaczyna się w punkcie kontroli, ale wcześniej w procesie edukacji. Trzeba nauczyć młodych ludzi jak rozpoznawać zagrożenia, jak reagować na niepokojące sytuacje i jak rozumieć mechanizmy, które rządzą cyfrowym światem.
– Wyobraźmy sobie, że pięciolatek uczy się reagować na niechciane treści tak, jak uczymy go przechodzić przez ulicę. Jedenastolatek rozpoznaje manipulację jak tabliczkę mnożenia. A czternastolatek potrafi wytłumaczyć, czym jest dark pattern i jak media społecznościowe wykorzystują dopaminę, by zatrzymać nas dłużej – wskazywał Michalski.
System może być formalnie bezpieczny, a jednocześnie realnie niebezpieczny. Skuteczność to nie liczba zweryfikowanych dowodów tożsamości, lecz liczba dzieci, które potrafią samodzielnie rozpoznać ryzyko, zachować krytyczne myślenie i zwrócić się po pomoc, gdy coś pójdzie nie tak. To dlatego potrzebna jest inwestycja w „digital readiness”, gotowość cyfrową, opartą na empatii, samoregulacji i zrozumieniu działania świata online.
W edukacji na temat cyberzagrożeń pomaga Cyfrowy Skaut
Rodzice nie mają być strażnikami, a partnerami w procesie edukacji. Zamiast kontrolować każdy ruch dziecka w internecie, powinni wspierać, tłumaczyć i uczyć, jak reagować w trudnych sytuacjach. Ważne jest również wsparcie rodziców w tych działaniach tak przez szkoły, jak i przez inne instytucje i specjalne programy.
W takiej chwili na scenę wchodzi projekt Cyfrowy Skaut. Stworzony przez zawodowych trenerów IT, którym przyświeca idea dzielenia się wiedzą z dziećmi i młodzieżą. Ale celem projektu jest również budowanie u rodziców świadomości zagrożeń w sieci oraz edukowanie samych opiekunów i nauczycieli. Kompleksowy program wspierania wiedzy na temat zagrożeń i sposobów reagowania na nie daje pełną ochronę najmłodszych.
Twórcy projektu zachęcają małych i średnich operatorów do włączenia się w działania. Skorzystała z tego firma ART – COM z Jaworzna. Została partnerem i w ramach współpracy w tym roku w Szkole Podstawowej nr 13 w Jaworznie odbyły się warsztaty edukacyjne przygotowane przez Cyfrowego Skauta.
W trakcie prezentacji Cyfrowego Skauta w pierwszym dniu (18.11) X Jubileuszowym Zjeździe MiŚOT w Sali Prelekcyjnej operatorzy dowiedzą się W jaki sposób wzmacniać wizerunek odpowiedzialności społecznej MiŚOT-a z wykorzystaniem gotowych projektów edukacyjnych CyfrowySkaut.
Każdy chętny będzie mógł się dowiedzieć, jak przyłączyć się do projektu. To nie tylko sposób na wsparcie cyberbezpieczeństwa najmłodszych, ale na działania w obszaru odpowiedzialności społecznej. Operatorzy, którzy wykazują się w tym zakresie zaangażowaniem i pomysłowością mogą brać udział w konkursie TeleOdpowiedzialny Roku.
