W cyklu artykułów na temat budżetu inwestycyjnego wskazaliśmy, dlaczego przedsiębiorstwa powinny realizować inwestycje i omówiliśmy proces jego tworzenia. Przyglądając się problematyce budżetu inwestycyjnego, warto też zwrócić uwagę na sytuacje, w których przedsiębiorstwo nie opiera się jedynie na własnych zasobach.
Pierwszą z takich sytuacji jest dość rzadki, niestety, proces konsolidacji budżetów inwestycyjnych. Dzięki takiemu procesowi, który wymaga szczegółowych, formalnych uzgodnień pomiędzy dwoma lub więcej firmami, przedsiębiorstwa mogą osiągnąć konkretne korzyści biznesowe.
Wśród korzyści wynikających z konsolidacji budżetów inwestycyjnych wskazałbym w pierwszej kolejności:
- lepszą alokację zasobów – konsolidacja pozwala na lepszą kontrolę nad wszystkimi projektami inwestycyjnymi, co ułatwia efektywną alokację dostępnych środków;
- efektywny przegląd projektów – dzięki konsolidacji można uzyskać lepszy przegląd wszystkich projektów, co pozwala na identyfikację zależności i potencjalnych konfliktów między nimi oraz lepsze zrozumienie, które projekty wspierają główne cele przedsiębiorstwa;
- unikanie dublowania – często w firmach różne działy lub sekcje mogą proponować podobne projekty, co prowadzi do dublowania wysiłków i zasobów. Konsolidacja pomaga wyeliminować takie powielanie;
- zwiększoną odpowiedzialność – konsolidacja może spowodować, że osoby odpowiedzialne za zarządzanie budżetem inwestycyjnym będą bardziej skupione na efektywnym wykorzystaniu zasobów;
- łatwiejszą komunikację – konsolidacja może ułatwić komunikację między różnymi działami i interesariuszami, co może pomóc w identyfikacji i rozwiązaniu ewentualnych problemów.
Decyzja o konsolidacji budżetów inwestycyjnych zależy od analizy korzyści i kosztów oraz od konkretnego kontekstu firmy. Warto jednak rozważyć, czy korzyści przewyższają potencjalne wyzwania i dostosować podejście do specyficznych potrzeb oraz celów przedsiębiorstwa.
Gdy interweniuje państwo
Jak wygląda rola państwa w tworzeniu budżetu inwestycyjnego przez przedsiębiorstwo? Może mieć różne aspekty i bardzo często zależy od kontekstu politycznego, gospodarczego i regulacyjnego danego kraju. Pewne jest natomiast, że rola państwa może istotnie wpływać na proces tworzenia budżetu inwestycyjnego przez przedsiębiorstwa, w szczególności poprzez wpływ na takie obszary jak:
- regulacje i polityka gospodarcza – państwo może wpływać na otoczenie biznesowe poprzez regulacje i politykę gospodarczą, określenie stawek podatkowych, ulg inwestycyjnych, preferencji dla określonych sektorów czy zachęt dla badań i rozwoju, może wpłynąć na to, jakie projekty inwestycyjne przedsiębiorstwo będzie rozważać;
- dotacje i wsparcie finansowe – państwo może oferować dotacje, granty lub kredyty preferencyjne, które pomagają przedsiębiorstwom sfinansować inwestycje. To może obejmować inwestycje w nowe technologie, ochronę środowiska czy tworzenie miejsc pracy;
- infrastruktura i środowisko biznesowe – państwo ma wpływ na dostępność do infrastruktury, takiej jak: sieci telekomunikacyjne, transport i energetyka. Poprawa infrastruktury może wpłynąć na efektywność operacyjną przedsiębiorstw oraz zachęcić do inwestycji;
- rynek kapitałowy – państwo może regulować rynek kapitałowy, co ma wpływ na dostępność finansowania dla przedsiębiorstw. Tworzenie korzystnych warunków dla emisji akcji, obligacji lub innych instrumentów może pomóc firmom pozyskać środki na inwestycje;
- badania i rozwój – poprzez finansowanie badań i rozwoju lub współpracę z uniwersytetami, państwo może wspierać innowacje i nowe technologie, co może prowadzić do powstawania nowych projektów inwestycyjnych;
- stabilność makroekonomiczna – państwo odpowiada za utrzymanie stabilności makroekonomicznej kraju, co ma wpływ na warunki prowadzenia działalności gospodarczej. Inflacja, stopa procentowa czy polityka pieniężna mogą wpłynąć na zdolność przedsiębiorstw do podejmowania inwestycji;
- ochrona własności intelektualnej – państwo reguluje kwestie praw własności intelektualnej, co ma znaczenie dla przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój oraz tworzących nowe produkty czy usługi;
- edukacja i szkolenia – poprzez edukację, szkolenia i programy rozwoju kadry pracowniczej, państwo może wpływać na jakość i umiejętności zespołu, co ma wpływ na realizację projektów inwestycyjnych.
Rola państwa w tworzeniu budżetu inwestycyjnego przedsiębiorstw może być więc bardzo duża i, z zasady, polega przede wszystkim na stworzeniu korzystnego i stabilnego ekosystemu, który może zachęcać lub zniechęcać do inwestycji, wspierać innowacje i tworzyć warunki sprzyjające rozwojowi gospodarczemu.
Gotowi na KPO?
Klasycznym przykładem roli państwa w tworzeniu budżetu inwestycyjnego jest Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), który jest planem rozwojowym określającym cele związane z odbudową i tworzeniem odporności społeczno-gospodarczej Polski po kryzysie wywołanym pandemią COVID-19 oraz służący ich realizacji. W ramach instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Recovery and Resilience Facility – RRF) Polska może skorzystać w sumie z 58,1 mld euro, w tym ze środków bezzwrotnych w wysokości 23,9 mld euro. Projekt KPO złożony przez Polskę do oceny KE w 2021 r. zakłada wydatkowanie całej dostępnej dla Polski, w ramach RRF, sumy środków bezzwrotnych w wysokości 23,857 mld euro (w tym 5,318 mln euro na prowadzenie przez KE dialogu technicznego) oraz 11,507 mld euro z części pożyczkowej RRF – co daje w sumie budżet KPO na poziomie 35,364 mld euro.
Zgodnie z założeniami instrumentu RRF, celem strategicznym KPO Polski jest odbudowa potencjału rozwojowego gospodarki utraconego w wyniku pandemii (recovery) oraz wsparcie budowy trwałej konkurencyjności gospodarki i wzrost poziomu życia społeczeństwa w dłuższym horyzoncie czasowym (resilience), co będzie odbywać się w szczególności poprzez przyspieszenie rozwoju niskoemisyjnej gospodarki o obiegu zamkniętym, która w sposób odpowiedzialny wykorzystuje zasoby środowiska (green growth), a także rozwój oparty na wykorzystaniu rozwiązań cyfrowych (digital growth).
W komponencie dotyczącym rozwoju infrastruktury sieciowej środki będą przeznaczone na likwidację białych plam w dostępie do internetu szerokopasmowego, zwiększanie dostępności cyfrowych usług publicznych (w tym usług skierowanych do rolników), podnoszenie kompetencji cyfrowych społeczeństwa oraz inwestycje związane z cyfrową szkołą, oraz wzmocnienie cyberodporności systemów informacyjnych, a także rozwiązania IT usprawniające funkcjonowanie administracji i sektora rolno-spożywczego.
Czy takie programy mogą zaburzać organiczny rozwój przedsiębiorstwa? Odpowiedź nie jest wcale taka oczywista i brzmi – to zależy. Programy państwowe mają potencjał wpływania na rozwój przedsiębiorstw, zarówno w pozytywny, jak i negatywny sposób. Negatywny wpływ może występować poprzez zakłócenie konkurencji, zbyt dużą ingerencję czy też nadmierne regulacje i biurokrację. Jeśli programy państwowe nie są odpowiednio zaplanowane, mogą prowadzić do szybkiego wzrostu, który nie będzie jednak zrównoważony w dłuższej perspektywie, co może przyczynić się do problemów finansowych w przyszłości.
