Data Center a podstawowe wymogi dotyczące bezpieczeństwa pracy ludzi

Praca w centrach danych przez wielu jest odbierana jako prosta, bezpieczna i nie wymagająca spojrzenia pracownika z punktu bhp. Bo i dlaczego? Przecież to tylko gniazdko, trochę prądu, podpiąć, odpalić serwer i na kawkę. Nic bardziej mylnego.
Należy na początku zrozumieć co to jest Data Center – jak pracownik przebywający i pracujący w takim obiekcie: informatyk, serwisant, operator itd. Data Center, centrum danych, to pomieszczenie przeznaczone do lokowania działających urządzeń technicznych służących do przechowywania danych,serwerów, struktur sieciowych. Różnica w stosunku do pomieszczeń biurowych pojawia się w aspektach wymogów jakie musi spełniać takie miejsce, czyli mikroklimat, oświetlenie, hałas, zabezpieczenia przeciw pożarowe.
Podstawowe wymogi
Określając środowisko dla pomieszczeń, w których lokuje się serwery, należy wymienić przede wszystkim te elementy, które w sposób bezpośredni lub pośredni mają wpływ na ludzi wykonujących w nich pracę:
–        wilgotność 45%-50%;
–        temperatura, tutaj pojawia się różne podejście do problemu, mianowicie jedne serwerownie są utrzymywane w temperaturach niskich tzn okolice 16 stopni Celsjusza inne z kolei działają w temperaturze 20-22 stopni Celsjusza, wysokość temperatury przyjmowana jest jako temperatura pomieszczenia;
–        hałas.
Czas pracy
Mając na uwadze powyższe czynniki środowiska pracy mogące mieć wpływ na ludzi przebywających i pracujących w pomieszczeniach serwerowni, musimy brać jeszcze pod uwagę czas ekspozycji danej osoby na nie.
W zależności od czasu przebywania pracowników w danym pomieszczeniu mówimy o pomieszczeniach stałej pracy, czyli łączny czas pracy pojedynczego pracownika wynosi powyżej 4 godzin w ciągu jednej doby.
Pomieszczenia pracy czasowej to takie, gdzie łączny czas pracy tego samego pracownika w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin.
Pomieszczenia, które uważane są za nieprzeznaczone na pobyt pracowników to takie w których łączny czas przebywania pracowników w skali doby wynosi do 2 godzin, czynności mają charakter dorywczy i krótkotrwały, ponadto procesy technologiczne nie pozwalają na zapewnienie odpowiednich warunków pracy pracownikom (bez zastosowania dodatkowych środków ochrony indywidualnej i odpowiedniej organizacji pracy).
Posiadając wiedzę, jakie prace powinien wykonać dany pracownik w zakresie swoich zadań i ile czasu powinno to zajmować, należy jeszcze wykonać pomiary czynników środowiska pracy. Pomiary te pozwolą na odpowiednie zabezpieczenia oraz ustawienie harmonogramów pracy dla każdego pracownika serwerowni oraz przydzielenie właściwych środków ochrony osobistej pracownika. Zakładamy, że projekt Data Center zawiera założenia odpowiednich środków ochrony zbiorowej.
Temperatura, wilgotność, hałas
Poddając analizie poszczególne wcześniej wymienione czynniki środowiska pracy należy:

• w  przypadku konieczności zachowania wilgotności na poziomie 45%-50% w serwerowni trzeba stale monitorować jej poziom, a podana wartość jest wartością o poziomie optymalnym dla temperatury 20-22 stopni Celsjusza (optimum dla pracownika), i tak przy temperaturze 25 stopni Celsjusza powinno być 35%-40% wilgotności, a dla 12 stopni Celsjusza – powinno być 50%-70%wilgotności. W sytuacji, gdy wartości nie będą odpowiednio zachowane pojawi się dyskomfort w pracy danego pracownika, to znaczy wysychanie śluzówek oka, nosa, ust, pojawi się suchość skóry, takie sytuacje będą występować przy zbyt małej wilgotności powietrza w odwrotnym przypadku, gdy wilgotność będzie za duża i dodatkowo temperatura także będzie za wysoka, pojawiają się problemy z oddychaniem i spada ogólne samopoczucie. Mając na uwadze możliwość przekraczania dopuszczalnych wskaźników dotyczących wilgotności, należy stosować urządzenia pozwalające uniknąć tych przekroczeń, a w sytuacji, jeśli okaże się to niemożliwe (specyfika koniecznych warunków wilgotności dla urządzeń i instalacji serwerowni) musimy niestety zmniejszyć czas ekspozycji pracownika i odpowiednio dopasować organizację pracy;
• w przypadku konieczności zachowania odpowiedniej temperatury mamy sytuację taką, iż optymalnie dla pracownika pracującego w biurze wynosi ona około 20-22 stopni Celsjusza. Jest to poziom najlepszego samopoczucia dla osoby pracującej w pozycji siedzącej lub stojącej wykonującej prace lekką (w domyśle nie ciężką fizyczną), przy zachowaniu 45%-50% poziomu wilgotności. Przepisy dopuszczają obniżenie temperatury do minimalnie 18 stopni Celsjusza przy pracach biurowych-za taką można przyjąć warunkowo pracę w serwerowni. Serwerownie często miewają temperatury niższe i co za tym idzie, pracodawca musi ponownie zastosować odpowiednią organizację czasu pracy pracownika zmniejszając czas ekspozycji pracownika na niskie temperatury oraz zapewnić odpowiednią odzież ochronną pozwalającą na utrzymanie komfortu cieplnego pracownika. Dobrze jest także zapewnić dostęp do możliwości spożywania ciepłych posiłków i/lub napojów;
• w przypadku pojawienia się kwestii ochrony przed hałasem należy na wstępie przeprowadzić pomiary hałasu i porównać jest z danymi projektowymi oraz wskaźnikami podanymi przez producenta danego urządzenia (np.: wentylator, klimatyzacja czy jednostka serwera). Wszelkie przekroczenia norm hałasu należy bezwzględnie eliminować u źródła już na poziomie projektowym, potem technicznym sprzętu, a na końcu odpowiednio stosując organizację czasu pracy osoby narażonej na działanie hałasu oraz wprowadzenie odpowiednich środków ochrony osobistej. Pomiary powinny być powtarzane zgodnie z przepisami w przypadku przekroczeń oraz w sytuacji braku przekroczeń dopuszczalnych poziomów biorąc pod uwagę stopniowe zużywanie się sprzętu (np.:łożyskowań wentylatorów).

Powyższe trzy punkty poza wymogami technologicznymi oraz wymogami prawnymi w stosunku do pracownika narażonego na ekspozycję względem tych czynników należy jeszcze rozpatrywać w sposób najprostszy, czyli uzyskania pożądanej wydajności i skuteczności działań pracownika. Pracodawca przeprowadza wszelkie pomiary czynników szkodliwych na swój koszt i rejestruje oraz przechowuje ich wyniki oraz udostępnia pracownikom na każde ich żądanie.
W Data Center oczywiście pojawia się kwestia napędzania tych wszystkich urządzeń elektrycznych, czyli wszechobecny prąd. Tutaj należy stwierdzić, że instalacje powinny być tak projektowane, wykonane i eksploatowane aby nie narażać pracowników na żadne ryzyko utraty zdrowia lub życia poprzez porażenie prądem elektrycznym. Należy także wyeliminować szkodliwe oddziaływanie pól elektromagnetycznych, ryzyko przepięć atmosferycznych i oczywiście zagrożenia pożarowego. Wszelkie instalacje elektryczne powinny być okresowo przeglądane i poddawane okresowym pomiarom, których dokonują osoby z uprawnieniami do ich przeprowadzania.
Podsumowanie
Na zakończenie powinno się przypomnieć o przeprowadzaniu stosownych badań lekarskich pracowników, odpowiednich szkoleń bhp, tworzeniu ocen ryzyka zawodowego dla danego stanowiska pracy, gdzie zostaną ujęte ryzyka jakie mogą pojawić się w czasie wykonywania pracy oraz, co jest oczywiste, ich eliminowanie,wprowadzenie odpowiedniego oświetlenia, rozwiązanie pracy w takim środowisku kobiet w ciąży, osób młodocianych itp.
Artur Dezor