Świadczenie usług telewizyjnych wyróżnia się spośród innych usług telekomunikacyjnych między innymi specyficznym rozkładem kosztów świadczenia takiej usługi. Usługi telewizji skupiają się bowiem na samym dostarczaniu kontentu telewizyjnego, poza kosztami technicznymi i technologicznymi (związanymi z budową i funkcjonowaniem samej sieci telekomunikacyjnej dostarczającej sygnał do abonentów) operator musi ponosić koszty zakupu i reemisji kontentu.
Opłaty licencyjne
Chodzi w tym wypadku przede wszystkim o koszty związane z opłatami licencyjnymi. Dokonując bowiem reemisji programów telewizyjnych operator wykorzystuje w sposób majątkowy treści podległe regulacjom prawa autorskiego. Wszelkie utwory audiowizualne są bowiem przedmiotem prawa autorskiego – ich współtwórcom przysługuje zatem wynagrodzenie za ich wykorzystywanie.
Dodatkowo w przypadku utworów audiowizualnych konieczne jest również opłacenie należności z tytułu wykorzystywania praw pokrewnych do wykorzystywanych utworów. Chodzi w tym wypadku o prawa pokrewne artystów wykonawców (aktorów, muzyków wykonujących ścieżki dźwiękowe) oraz praw producentów.
Co istotne zapłata wynagrodzenia należnego części uprawnionych nie zwalnia z odpowiedzialności za zapłatę pozostałej części.
Pierwszym momentem w którym operator musi zmierzyć się z kosztem zakupu kontentu, jest zawarcie umowy z nadawcą telewizyjnym posiadającym prawa do udzielania licencji na reemisję. Nadawca posiada prawa do kontentu – lecz co kluczowe w wypadku usługi telewizji – umowa licencyjna zawierana z nadawcą reguluje jedynie opłaty jemu należne. Nadawca nie jest zobowiązany (ani uprawniony!) do przejęcia na siebie funkcji podmiotu rozliczającego wszelkie należności z tytułu praw autorskich. Zgodnie z obowiązującym prawem nie może on bowiem przyjąć na siebie zobowiązania za rozliczanie opłaty należnych współtwórcom oraz podmiotom uprawnionym z tytułu praw pokrewnych z tytułu dalszej reemisji programów.
Wskazane opłaty rozliczać bowiem mogą jedynie właściwe organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi (art. 211 ustawy o prawach autorskich).
Zgodnie z art. 70 prawa autorskiego wszystkim współtwórcom utworu audiowizualnego (czyli w szczególności reżyserowi, operatorowi obrazu, twórcy adaptacji utworu literackiego, twórcy stworzonych dla utworu audiowizualnego utworów muzycznych lub słowno-muzycznych oraz twórcy scenariusza) przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu w celu jego wykorzystywania w sieciach telewizyjnych. Wynagrodzenie to musi być też wypłacane za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
Podobnie artystom wykonawcom oraz producentom utworu audiowizualnego przysługuje prawo do żądania wynagrodzenia za dokonywanie reemisji utworów. Wynagrodzenie takie również wypłacane jest za pośrednictwem właściwych OZZ.
OZZ
Na początek trzeba wyjaśnić, czym są OZZ. Są to organizacje (działające w formie stowarzyszeń) zajmujące się pobieraniem i rozliczaniem należności należnym autorom utworów oraz artystom wykonawcom.
Zakres działania OZZ, a więc to:
- za jakie sposobu wykorzystywania utworów oraz artystycznych wykonań (pola eksploatacji) dana organizacja może pobierać wynagrodzenie;
- w czyim imieniu może działać (twórców jakich utworów oraz jakich artystów wykonawców reprezentuje);
reguluje zezwolenie wydawane każdej organizacji przez Ministra Kultury w formie decyzji.
Jednocześnie jednak wskazana decyzja nie reguluje wysokości wynagrodzenia jakie OZZ może pobierać – te są zawarte w zatwierdzonych tabelach wynagrodzeń. Co istotne jednak – nie wszystkie organizacje i nie wszystkie sposoby korzystania z utworów objęte są tabelami. Kiedy natomiast żadna tabela nie obowiązuje – wysokość wynagrodzenia musi być uregulowana w drodze umowy (teoretycznie w drodze negocjacji stron). Negocjacje wynagrodzenia są jednak w tym wypadku o tyle utrudnione, że operator jest zobowiązany do zawarcia umowy z organizacją – często zatem dochodzi do jednostronnego dyktowania przez organizacje wysokości wynagrodzenia.
Kolejną trudnością przy zawieraniu umów z organizacjami zbiorowego zarządzania jest konieczność dokonania wyboru, które organizacje są „właściwe” – a więc reprezentują wszystkich twórców którzy powinni zostać opłaceni zgodnie z remisją. Co istotne na jednym polu eksploatacji (w tym wypadku reemisji) – może działać (i w praktyce działają) więcej niż jedna organizacja zbiorowego zarządzania. Teoretycznie zatem operator mógłby być zobowiązany do zawarcia umowy z każdą z OZZ działających na polu reemisji – przy czym obecnie jest ich 8. Przy odpowiedniej konstrukcji umów – możliwe jest jednak zmniejszenie tej liczby do 3-5 organizacji (w zależności od stopnia bezpieczeństwa prawnego operatora).
Przy zastosowaniu jednak najkorzystniejszych zapisów umownych koszty związane z umowami OZZ mogą zostać zmniejszone do minimum 3,6% przychodów operatora netto z tytułu reemisji programów.
Jeśli chodzi o samą podstawę naliczanych opłat licencyjnych dla OZZ poszczególne organizacje nie są konsekwentne w zakresie ich wskazania. Większość z nich jasno formułuje, że są to opłaty z tytułu samego abonamentu. Inne zaś wskazują, że opłatą z tytułu reemisji są również wszelkie opłaty technologiczne (z tytułu udostępniania sieci, najmu dekoderów itp.).
Drugie ze wskazanych podejść jest pozbawione jasnych podstaw prawnych (opłaty technologiczne nie są jednoznacznie związane z dostawą treści autorskich) jednak jest silnie reprezentowane przez największą z organizacji w zakresie reemisji (ZAPA). W chwili obecnej podejmowane są próby wyjaśnienia tej kwestii.
Niezależnie od tego opłaty technologiczne nigdy nie będą podstawą do naliczenia opłat technologicznych (w zakresie wynajmu dekoderów) jeśli będą one świadczone przez inny podmiot niż zajmujący się reemisją. Wydzielenie wynajmu dekoderów do odrębnej działalności jest zatem sposobem na wyłączenie przychodów z tego tytułu z opłat licencyjnych. Wiąże się to jednak z poniesieniem kosztów jej funkcjonowania – opłaca się zatem jedynie jeśli podmiot taki już funkcjonuje w danej organizacji.
Jednocześnie decydując się na taki krok konieczne jest rozważenie konsekwencji w podatku VAT.
VAT przy usługach telewizji
Usług i telewizji objęte są obecnie preferencyjną 8% stawką podatku VAT. Zasadniczo zatem wszystkie opłaty abonamentowe pobierane od abonentów z tytułu reemisji objęte są preferencyjną stawką VAT.
Dodatkowo w przypadku gdy dostawca świadczy łącznie z usługami telewizji usługi dodatkowe – bezpośrednio związane z reemisją – wynagrodzenie za ich świadczenie również może być opodatkowane preferencyjnie.
Stanowisko takie zostało zaprezentowane przez organy podatkowe w następujących interpretacjach podatkowych:
- Interpretacja indywidualna IPPP1/443-374/12-2/AS – 27.06.2012 r. (wydana jeszcze na starych przepisach, co zmniejsza jej wiarygodność);
- Interpretacja indywidualna IBPP2/443-824/14/IK – 1.12.2014 r. (wydana na podstawie nowych przepisów – a więc całkowicie aktualna).
W przypadku pobierania opłat z tytułu usług technicznych łącznie z opłatami za reemisję możliwe jest zatem opodatkowanie ich preferencyjną stawką VAT. Oczywiście każdy stan faktyczny może być przez Urząd Skarbowy interpretowany odmiennie, a wskazana wykładnia nie jest jeszcze ugruntowanym podejście – dlatego przed zmianą zasad opodatkowania rekomenduję wystąpienie o interpretację indywidualną zastosowania wskazanej stawki – co chroni podatnika w sytuacji gdyby Urząd Skarbowy zmienił pogląd na mniej korzystny.
Podsumowując, istnieje kilka sposobów na zmniejszenie kosztów i obciążeń związanych ze świadczeniem usług telewizji, konieczne jest jednak opracowanie jednolitej strategii działania i podjęcie kroków prawnych w celu zabezpieczenia interesów operatora.
Katarzyna Orzeł
