Według tez “Rzeczpospolitej”, powtórzonych następnie w innych mediach, Unia Europejska może ograniczyć Polsce dostęp do znaczącej części funduszy z budżetu 2021-27. Z ustaleń dziennika wynika, że Polska nie dostanie pieniędzy z Krajowego Planu Odbudowy ani z Funduszu Spójności. W konsekwencji dotknęłoby to także operatorów planujących rozbudowę sieci z środków publicznych.
Powodem blokady środków miałby być według “Rzeczpospolitej” brak spełnienia przez Polskę warunków dotyczących praworządności, czyli brak wprowadzenia w życie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o likwidacji Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego i przywróceniu do pracy sędziów odsuniętych przez ten organ.
– Znam aktualne doniesienia medialne, ale w perspektywie krótkookresowej niewiele to zmienia – mówi Piotr Wiąckiewicz, ekspert KIKE w zakresie funduszy europejskich. – Aktualny harmonogram prac zakłada, że na początku 2023 roku ogłoszone zostaną konkursy związane z programem Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy 2021-2027 oraz Krajowym Planem Odbudowy. Ich rozstrzygnięcia możemy się spodziewać około czerwca, prace ruszą latem, pierwsze zaliczki będą więc wypłacane w czwartym kwartale przyszłego roku, a odpowiadać za nie będzie najpewniej Polski Fundusz Rozwoju. Nie ma w związku z tym bezpośredniego przełożenia konfliktu wokół orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE na procedowane przez nas dofinansowania, przynajmniej w najbliższym czasie. Już w piątek 28 października planowane są kolejne warsztaty CPPC dotyczące programu FERC – dodaje.
Realizowane obecnie działania rządu opierają się o założenia, że środki z Krajowego Planu Odbudowy wpłyną do budżetu.
Jednocześnie nasi eksperci podkreślają, że nie można mieć pewności co do przyszłych rozstrzygnięć sądowych i politycznych poszczególnych organów Unii Europejskiej.
Warto też pamiętać, że w przyszłym roku odbędą się w Polsce wybory parlamentarne, w związku z czym wiele wypowiedzi polityków i komentatorów ma na celu jedynie wpływ na kształtowanie opinii publicznej. Nakładając zaś harmonogram prac nad FERC i KPO na kalendarz wyborczy widać też, że najważniejsze kwestie związane z tymi funduszami rozstrzygnięte zostaną już przez nowy parlament i rząd.
Czarne scenariusze
– Gdyby rzeczywiście doszło w dłuższej perspektywie do blokady środków FERC/KPO, a następnie kwoty 75 mld euro regularnej dotacji na lata 2021-2027 trudno byłoby Polsce sfinansować te braki z własnych źródeł – stwierdza Piotr Wiąckiewicz. – Trudno mi jednak realnie ocenić prawdopodobieństwo takiej sytuacji, ale na pewno niosłaby poważne konsekwencje długoterminowe.
W kwestii inwestycji realizowanych z finansów unijnych można więc odwołać się do coraz powszechniej stosowanego akronimu VUCA, który charakteryzuje naszą rzeczywistość. Oznacza on zmienność (volatility), niepewność (uncertainty), złożoność (complexity) oraz niejednoznaczność (ambiguity). Choć w takiej sytuacji w naturalny sposób rośnie społeczne zapotrzebowanie na pełne pewności stwierdzenia, proste diagnozy i rozwiązania, to jednak nazbyt często sprawdza się teza, że o ich istnieniu mogą zapewniać jedynie demagodzy. Operatorzy zaś podejmować muszą działania nie mając pełnej wiedzy i pewności dotyczącej przyszłości (w tym przypadku – powyborczej).
