Ministerstwo Cyfryzacji opublikowało pierwszy raport ewaluacyjny dotyczący dwóch kluczowych programów wsparcia dla budowy infrastruktury szerokopasmowej – FERC (Fundusz Europejski na Rozwój Cyfrowy) oraz KPO (Krajowy Plan Odbudowy). Dokument podsumowuje wstępne efekty interwencji i rzuca światło na to, jak środki publiczne wpływają na rozwój branży telekomunikacyjnej w Polsce.
Choć raport opiera się na danych z wczesnej fazy realizacji konkursów, można już wyciągnąć kilka wniosków. Przede wszystkim: FERC wystartował szybciej, niż zakładano, podczas gdy KPO napotkał opóźnienia. Do końca 2024 roku program FERC nie miał jeszcze formalnie objąć żadnych gospodarstw domowych zasięgiem, jednak dane wskazują, że pierwsze efekty już się pojawiły. W przypadku KPO plan był ambitniejszy – 79,5 tysiąca objętych gospodarstw domowych – ale osiągnięto tylko 70,1 proc. zakładanego wskaźnika.
Na dzień 27 stycznia 2025 roku wartość realizowanych umów w obu programach przekroczyła 3,6 miliarda złotych. Średnia wartość jednej umowy wynosiła 16,4 mln zł, choć rozpiętość była spora – od niespełna 1,9 mln zł do niemal 37 mln zł. Wnioski o dofinansowanie złożyło ponad 860 podmiotów – 253 w FERC i 611 w KPO. Średnia wartość wnioskowanego wsparcia była w FERC o połowę wyższa niż w KPO.
Co ciekawe, to właśnie mikro i małe firmy odgrywają najaktywniejszą rolę w obu programach – stanowią niemal połowę beneficjentów i zgarnęły ponad 44,6 proc. całego wsparcia. W przypadku FERC ten udział sięga aż 72,5 proc. Widać też wyraźnie, że interwencje publiczne miały największy wpływ właśnie na tę grupę – zrealizowały one aż 99 proc. dotychczasowych inwestycji w ramach programów, a ich wydatki inwestycyjne wzrosły o ponad 50 proc. względem 2023 roku.
Choć wpływ programów na rozwój usług i sieci jest zauważalny, to – jak podkreślają autorzy raportu – wciąż ograniczony. Szacuje się, że nawet po zakończeniu realizowanych projektów wpływ na działalność beneficjentów nie przekroczy 5 proc. dla ocenianych wskaźników. Z drugiej strony, ponad 18 proc. całkowitych nakładów inwestycyjnych operatorów telekomunikacyjnych w 2023 roku pochodziło właśnie ze środków FERC i KPO.
Z raportu wynika również, że programy nie wypierają inwestycji prywatnych – efekt „wypychania” został uznany za marginalny. Obserwowane są pierwsze sygnały wzrostu wartości usług hurtowych świadczonych przez beneficjentów, ale na ostateczne wnioski trzeba poczekać do pełnej ewaluacji.
Efektywność finansowa programów również budzi zainteresowanie. Rzeczywisty koszt objęcia wsparciem jednego punktu adresowego wyniósł 4149 zł – to o 21 proc. mniej niż zakładano. W programie FERC oszczędności sięgnęły 27 proc., a w KPO – 19 proc. Wnioskodawcy często proponowali niższe stawki niż przewidziane w dokumentacji – w FERC obniżki wyniosły średnio aż 24,6 proc.
Ministerstwo rekomenduje dalszą kontynuację obu programów – zwłaszcza ze względu na pozytywny wpływ na aktywność inwestycyjną MŚP i poprawę konkurencyjności. Zaleca się również rozważenie dodatkowych preferencji dla małych operatorów, dla których wsparcie ma największe znaczenie.
To dopiero początek procesu oceny, ale już teraz można stwierdzić, że publiczne środki przekładają się na konkretne działania w terenie. Kolejne raporty pokażą, czy uda się osiągnąć głębszy, trwały efekt na rynku telekomunikacyjnym.
Cały raport na stronie Ministerstwa Cyfryzacji.
Czytaj także:
