W ostatnich dekadach nastąpił znaczący wzrost potęgi i wpływu wielkich korporacji, zwłaszcza tych działających w sektorze technologicznym. Dziś wielu z nas zadaje sobie pytanie: czy żyjemy w korpokracji? Innymi słowy, czy to korporacje, a nie rządy, mają realną władzę nad naszym życiem?
Odpowiedź na to pytanie jest skomplikowana, ale jedno jest pewne – wpływ technologicznych gigantów na życie ludzi jest ogromny i wciąż rośnie.
Czym jest korpokracja?
Korpokracja to pojęcie, które opisuje sytuację, w której korporacje mają decydujący wpływ na politykę, gospodarkę, kulturę i życie codzienne obywateli. W takim systemie, interesy wielkich firm stają się priorytetem, często kosztem interesów społeczeństwa.
W ciągu ostatnich dwóch dekad firmy technologiczne, takie jak Google, Apple, Microsoft, Amazon czy Meta (właściciel Facebooka), stały się jednymi z najpotężniejszych organizacji na świecie. Mają one nie tylko ogromne zasoby finansowe, ale także niespotykaną władzę nad informacją, danymi i technologią, które są kluczowe w dzisiejszym świecie.
Według raportu firmy analitycznej Statista, wartość rynkowa pięciu największych firm technologicznych na świecie przekroczyła w 2023 roku 8 bln USD. Dla porównania, PKB Niemiec – czwartej największej gospodarki na świecie – wyniósł w 2022 roku około 4,2 bln USD. To pokazuje, jak ogromny wpływ mają te korporacje na globalną gospodarkę.
Wpływ na społeczeństwo
Korporacje technologiczne mają coraz większy wpływ na decyzje polityczne. Przykładem może być ich rola w regulacji treści na platformach społecznościowych, co ma bezpośredni wpływ na kształtowanie opinii publicznej. Decyzje dotyczące moderacji treści na Facebooku, YouTube czy Twitterze mogą zmieniać bieg kampanii wyborczych, wpływać na wyniki wyborów oraz kształtować debatę publiczną na całym świecie.
Ponadto, giganty technologiczne są znane z intensywnego lobbingu na rzecz swoich interesów. Według danych z 2023 roku, Google i Meta były jednymi z największych wydawców na lobbing w USA, przeznaczając na ten cel setki milionów dolarów. Wpływ ten jest często krytykowany za podważanie demokratycznych procesów i prowadzenie do sytuacji, w której interesy korporacji stają się ważniejsze niż interesy obywateli.
Koncentracja władzy
Jednym z najbardziej niepokojących aspektów potęgi korporacji technologicznych jest ich kontrola nad danymi. Google przetwarza ponad 90 proc. globalnych zapytań w wyszukiwarkach, a Facebook ma ponad 2,9 mld aktywnych użytkowników miesięcznie. To daje tym firmom nieograniczoną wręcz władzę nad informacjami, które są nam prezentowane oraz nad naszymi danymi osobowymi.
Nie jest tajemnicą, że dane użytkowników są wykorzystywane do profilowania i tworzenia ukierunkowanych kampanii reklamowych, które nie tylko zwiększają zyski korporacji, ale także mogą wpływać na nasze decyzje konsumenckie, polityczne czy społeczne. Jak pokazują badania, aż 72 proc. ludzi obawia się o prywatność w internecie, a 81 proc. uważa, że mają zbyt małą kontrolę nad danymi online.
Żyjemy w korpokracji?
Nie trzeba być ekspertem, by dostrzec, że wielkie korporacje technologiczne przestały być jedynie graczami na rynku – stały się architektami naszych rzeczywistości. Każdy klik, każde wyszukiwanie, każda transakcja online to nie tylko wygoda, ale także cegiełka dokładana do cyfrowego imperium, które rośnie w siłę szybciej, niż jesteśmy w stanie to pojąć. To, co kiedyś wydawało się nieszkodliwe, dziś urasta do rangi fundamentalnego pytania: czy przypadkiem nie oddaliśmy zbyt dużej władzy w ręce podmiotów, które kierują się głównie zyskiem?
W erze, w której algorytmy decydują, co widzimy, co kupujemy, a nawet co myślimy, warto zastanowić się, gdzie kończy się nasza wolność, a zaczyna kontrola. Mówi się, że wielkie korporacje wypełniają luki, które pozostawiły państwa – oferując usługi, które wcześniej były domeną publiczną. Ale co, jeśli te luki zamieniają się w przepaści? Jeśli to, co miało ułatwić nam życie, prowadzi nas na ścieżkę, z której nie ma powrotu?
Oczywiście, można twierdzić, że wciąż mamy wybór – możemy wyłączyć telefon, odłączyć się od internetu, żyć z dala od cyfrowego świata. Ilu z nas tak naprawdę byłoby w stanie to zrobić? Żyjemy w świecie, gdzie dostęp do informacji, komunikacja i codzienne funkcjonowanie są nierozerwalnie związane z technologią. W świecie, w którym korporacje mają większą moc niż kiedykolwiek wcześniej, pytanie brzmi nie tyle, czy żyjemy w korpokracji, ale czy mamy jeszcze szansę z niej wyjść.
Ostatecznie, przyszłość zależy od naszej zdolności do krytycznego myślenia i podejmowania świadomych decyzji. Być może odpowiednie regulacje są konieczne, ale czy nie powinniśmy przede wszystkim zacząć od samych siebie? Od zastanowienia się, jakie wartości są dla nas najważniejsze i jak możemy je chronić w świecie, który coraz bardziej wydaje się podporządkowany interesom korporacji?
