Choć wciąż wszyscy liczymy na zakończenie działań wojennych podjętych przez Rosję wobec Ukrainy, warto rozważyć mniej optymistyczne scenariusze.
– W przypadku nasilenia się wojny w Ukrainie możliwym scenariuszem dla Polski wydaje się wprowadzenie stanu wyjątkowego – mówi Ilona Malik, radczyni prawna współpracująca z Grupą MiŚOT.
Stan wyjątkowy jest jednym z stanów nadzwyczajnych wyróżnionych w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej obok stanu wojennego oraz klęski żywiołowej. Szczegółowe kwestie dotyczące wprowadzenia stanu wyjątkowego reguluje ustawa o stanie wyjątkowym. Dopuszcza ona wprowadzenie wielu ograniczeń, które wpływają na prowadzenie biznesu, w tym bezpośrednio dedykowanych branży telekomunikacyjnej – dla przykładu: dotyczących kontroli treści korespondencji telekomunikacyjnej lub sygnałów przesyłanych w sieciach telekomunikacyjnych, zagłuszania nadawania lub odbioru przekazów dokonywanych poprzez urządzenia i sieci telekomunikacyjne, funkcjonowania systemów łączności oraz działalności telekomunikacyjnej.
Należy również wspomnieć o restrykcjach, które mogą być wprowadzone i wpływają na prowadzenie każdego biznesu bez względu na branże, jak zakaz okresowego podwyższania cen na towary lub usługi określonego rodzaju albo wręcz nakazanie stosowania określonych cen, ograniczenie obrotu krajowymi środkami płatniczymi, obrotu dewizowego oraz działalności kantorowej, nakaz okresowego zaniechania prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, ograniczenia transportu drogowego, kolejowego i lotniczego oraz w ruchu morskim i śródlądowym.
Zadania i obowiązki
Z jednej strony mamy ograniczenia i restrykcje, z drugiej strony wiele zadań i obowiązków nałożonych na przedsiębiorców ustawą Prawo telekomunikacyjne oraz innymi przepisami. Przedsiębiorca telekomunikacyjny w sytuacjach szczególnego zagrożenia zobowiązany jest do ścisłej współpracy z takimi podmiotami jak Straż Pożarna, Straż Graniczna, Policja, ABW, organy administracji rządowej i samorządowej, szpitale.
Jego obowiązkiem jest:
- zapewnienie dostępu i możliwości utrwalania przekazów telekomunikacyjnych i danych towarzyszących, na rzecz sądów i prokuratury;
- nieodpłatne udostępnianie urządzeń telekomunikacyjnych,
- blokowanie ruchu telekomunikacyjnego.
Ponadto Rada Ministrów, mając na uwadze zakres i rodzaj wykonywanej działalności gospodarczej, wielkość przedsiębiorcy telekomunikacyjnego i jego znaczenie dla gospodarki, obronności, bezpieczeństwa państwa oraz porządku publicznego, w drodze rozporządzenia narzuca obowiązek sporządzania i aktualizowania planów działania w sytuacjach szczególnego zagrożenia.
Z obowiązku sporządzenia tych planów zwolnieni są przedsiębiorcy, których roczny dochód z tytułu wykonywania działalności telekomunikacyjnej w poprzedzającym roku był równy lub mniejszy niż 10 mln złotych lub którzy, dla przykładu, świadczą usługi wyłącznie polegające na udogodnieniach towarzyszących lub obejmujące zakresem teren nie większy niż powiat (z wyłączeniem miast powiatowych), dostarczają wyłącznie sieć lub łącze telekomunikacyjne dzierżawione od innych przedsiębiorców, nie posiadają własnej sieci telekomunikacyjnej i usługi świadczą korzystając z sieci innego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, ich usługi polegają wyłącznie na zapewnieniu dostępu do internetu za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej obsługującej do 1000 zakończeń sieci posiadających własny adres IP.
– To tylko część przykładów ograniczeń i obowiązków nałożonych na przedsiębiorców telekomunikacyjnych, które w sposób znaczący wpływają na prowadzony biznes – zaznacza Ilona Malik. – Pamiętajmy jednak, że wprowadzenie stanów nadzwyczajnych jest możliwe tylko w sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych.
Procedura wprowadzenia stanu wyjątkowego jest także ściśle sformalizowana, a zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać wprowadzone ograniczenia i restrykcje, a także podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych musi regulować ustawa. Warto przy tym zaznaczyć, że rekompensata strat majątkowych nie jest obligatoryjna, a w doktrynie często pojawia się w tym kontekście określenie obowiązku politycznego (moralnego) względem obywateli, nie zaś prawnego.
Lokalnie lub w całym kraju
Stan wyjątkowy może zostać wyprowadzony zarówno na wybranym obszarze, jak i na terenie całego kraju na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni.
W ostatnim czasie stan wyjątkowy wprowadzono we wrześniu 2021 r. we wschodniej Polsce przy granicy z Białorusią w związku z kryzysem migracyjnym – na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego.
