Kwestia podwyżek lub innych zmian warunków w trakcie trwania umowy z abonentem od lat budzi kontrowersje. Wynika to z decyzji oraz publicznych komunikatów Prezesa UOKIK. Z jednej strony organ ten wymaga zawarcia w umowach klauzul modyfikacyjnych, a z drugiej zaś większość rozwiązań proponowanych przez przedsiębiorców spotyka się z krytyką, bez wskazywania konkretnych konstruktywnych rozwiązań. Branża liczyła, że nadchodzące PKE zmieni nieco tę sytuację. Czy tak się stało?
Regulacja wprowadzania zmian w umowach została uregulowana w art. 306 – 308 PKE. Przepisy te dzielą wprowadzanie zmian na trzy tryby, różniące się między sobą zasadami na jakich zmiany następują.
Przepisy i decyzje
Pierwszą grupą przypadków są modyfikacje kontraktów wynikające ze zmiany przepisów prawa, decyzji Prezesa UKE, dokonywane wyłącznie na korzyść abonentów (np. obniżenie ceny lub dodanie nowej usług bez zmiany ceny), bądź mające charakter wyłącznie organizacyjny. W powyższych przypadkach, dostawca może zmienić warunki umowy, a abonent nie może wypowiedzieć umowy bez zapłaty uzgodnionego odszkodowania. Te wyjątkowe przypadki uzasadniają wprowadzenie zmian zarówno w umowach na czas określony, jak i czas nieokreślony. Nie wymagają też szczególnych zapisów w treści umowy.
Umowy na czas określony
Drugą grupą przypadków są zmiany wprowadzane w umowach na czas określony, nie wynikające z okoliczności wskazanych w akapicie wyżej (jak zmiany prawa, decyzja UKE itd.). Umowy na czas określony traktowane są wyjątkowo, albowiem przyjmuje się, że zasadniczo powinny one zostać wykonane, zarówno po stronie abonenta, jak i po stronie dostawcy. Z tego powodu, wprowadzanie w nich zmian zostało istotnie ograniczone. Po pierwsze, zmiany muszą wynikać z obiektywnych okoliczności na które nie miał wpływu i których nie mógł przewidzieć. Po drugie jednak, dostawca musi przewidzieć możliwość wprowadzania zmian w treści umowy. Oznacza to, że bez stosownego zapisu umownego, nie będzie możliwości wprowadzania zmian, nawet jeżeli rzeczywiście wystąpią okoliczności, na które dostawca nie miał wpływu i których nie mógł przewidzieć. Dokonanie zmiany w umowie na czas określony wiąże się z prawem abonenta do rezygnacji z umowy, i to bez zapłaty odszkodowania.
Umowy na czas nieokreślony
Trzecią grupą przypadków są zmiany w umowach na czas nieokreślony. W odniesieniu do tych umów przyjęto, że modyfikacje kontraktu mogą być dokonywane w szerszym zakresie. Dostawca powinien bowiem wskazać w umowie okoliczności, w których dokonywanie zmian będzie dopuszczalne. Wciąż zatem możliwość zmiany warunków takiej umowy nie jest nieograniczona, a o zakresie dopuszczalności takiego działania decyduje prawidłowo skonstruowane postanowienie umowne (klauzula modyfikacyjna). Należy zatem zachować szczególną staranność przy redakcji tej części nowej dokumentacji abonenckiej i wziąć pod uwagę rozważania zawarte w wydanych już na gruncie, wcześniej obowiązującej, ustawy prawo telekomunikacyjne, decyzjach Prezesa UOKIK.
Czas dostosować wzorce
Zmiany prawne jakie niesie za sobą PKE powodują, że większość stosowanych na rynku wzorców umownych będzie wymagało dostosowania do nowych przepisów. Względem obecnie obowiązujących regulacji Pt zmieniają się bowiem zarówno przesłanki zmian możliwych w każdym przypadku (art. 306), jak i wprowadzane są dodatkowe, nieznane prawu do tej pory ograniczenia w zmienianiu umów na czas określony (art. 307).
Pamiętać należy, że niedostosowana do wymogów PKE klauzula modyfikacyjna to z jednej strony ryzyko uznania za klauzulę niedozwoloną, z drugiej natomiast ryzyko zakwestionowania w przyszłości dokonanych na jej podstawie podwyżek. Oba te ryzyka mogą mieć wymierne skutki finansowe w postaci kar administracyjnych lub zobowiązań do zwrotu dokonanych podwyżek.
