Opłata reprograficzna doliczana jest do ceny urządzeń i nośników, które umożliwiają kopiowanie i nagrywanie utworów. Zyski z niej czerpią głównie twórcy za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
Opłata reprograficzna – czym jest?
Opłata reprograficzna jest ściśle powiązana z prawami autorskimi ale też z prawami producentów, twórców i wydawców nagrań. Jej uzasadnieniem jest to, że twórcy w związku z powielaniem (np. filmów) odnoszą pewne szkody finansowe. Opłata ma pomóc zrefundować przynajmniej ich część.
W związku z tym pewna (ustalona procentowo) opłata dodatkowa doliczana jest do sprzedaży wielu urządzeń elektronicznych. Producenci czystych nośników, takich jak historyczne już kasety wideo i magnetofonowe płyty CD-R, DVD-R, , a także sprzętu przeznaczonego do kopiowania (magnetofony, nagrywarki i odtwarzacze CD lub DVD) zobowiązani są do uiszczania tej opłaty.
Opłata reprograficzna – od kiedy?
Choć opłata reprograficzna funkcjonuje już od 1996 roku przepisy jej dotyczące są regularnie zmieniane. Poszerzany jest między innymi katalog urządzeń, których dotyczy. Według aktualnie obowiązujących przepisów:
Posiadacze urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, są obowiązani do uiszczania, za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, opłat w wysokości do 3% wpływów z tego tytułu na rzecz twórców oraz wydawców, chyba że zwielokrotnienie odbywa się na podstawie umowy z uprawnionym. Opłaty te przypadają twórcom i wydawcom w częściach równych.
Wysokość konkretnych opłat określa zaś – w drodze rozporządzenia – minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Przed ich ustaleniem zobowiązany jest on także do zasięgnięcia opinii organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, stowarzyszeń twórców oraz wydawców, a także opinii właściwej izby gospodarczej. Minister uwzględnia przy tym proporcje udziału w zwielokrotnianych materiałach utworów zwielokrotnianych dla własnego użytku osobistego, sposób ich pobierania i podziału oraz wskazuje organizację lub organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnione do ich pobierania.
Zmiany w opłacie reprograficznej
Podnoszone są także postulaty, że wysokość daniny powinna być zwiększona do maksymalnie 4 proc. Planuje się ponadto rozszerzenie listy sprzętów objętych opłatą o komputery stacjonarne i przenośne, telewizory z funkcją nagrywania i odtwarzania, nośniki zewnętrzne (np. pendrive, karty pamięci), a także drukarki i skanery, tablety oraz urządzenia audio umożliwiających nagrywanie.
Niższa stawka miałaby natomiast dotyczyć aparatów cyfrowych fotograficznych z niewymiennymi obiektywami, czytników e-booków.
Opłata reprograficzna – kto pobiera?
Zyski z opłaty reprograficznej czerpią twórcy, wykonawcy i producenci za pośrednictwem odpowiednich organizacji, którymi są: ZAiKS, czyli związek autorów; Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych oraz Związek Producentów Audio-Video.
