Najnowsze analizy wykazały, że w związku z trwającą pandemią i lockdownem, zwiększyła się liczba seniorów, którzy korzystają z Internetu. Pew Research Center informuje, iż 67% osób starszych posiada dostęp do sieci, a 42% korzysta ze smartfonów. Jednocześnie tylko 1/4 osób z grupy wiekowej 65+ czuje się pewnie podczas surfowania po cyberprzestrzeni.
Zapytałem swoją babcię, która reprezentuje wspomnianą grupę wiekową, czy znane jest jej pojęcie cyberbezpieczeństwa. Otrzymałem następującą definicję: „cyberbezpieczeństwo to ochrona przed złymi rzeczami w Internecie”. Mógłbym się z ową tezą zgodzić. Tym bardziej, że profesjonalne źródła definiują to pojęcie następująco: „ogół technik, procesów i praktyk stosowanych w celu ochrony sieci informatycznych, urządzeń, programów i danych przed atakami, uszkodzeniami lub nieautoryzowanym dostępem”.
Co do zasady, metody używane przez cyberprzestępców w odniesieniu do osób starszych, nie różnią się od zagrożeń, które dotykają resztę populacji. Niebezpieczeństwa są liczne, ale najbardziej na niekorzyść starszych użytkowników świata wirtualnego wpływa sama nieświadomość istnienia niebezpieczeństwa. Wszak mówimy tu o dość abstrakcyjnych pojęciach, takich jak: kliknięcie, przejęcie kontroli na komputerem czy reklama pop-up będąca przykrywką dla złośliwego kodu. Ogromną rolę w przygotowaniu seniorów do aktywnośći w Internecie musi pełnić uświadamianie oparte na cierpliwości i zrozumieniu.
Chociaż seniorzy najczęściej nie korzystają z narażonych na ataki stron i portali w sieci (w tym z wymiany plików w trybie peer-to-peer) – chociaż nie twierdzę, iż nie ma to miejsca w ogóle! – ale najczęściej ograniczają swoją obecność w cyberprzestrzeni do przeglądania wiadomości, kontaktów z bliskimi poprzez komunikatory, a coraz częściej do aktywności w mediach społecznościowych. Obecnie dla wielu starszych osób możliwość komunikowania się z innymi poprzez komunikatory to jedyna forma socjalizowania się. Eksperci z Bloomberg zauważają, że nabyte podczas pandemii umiejętności pozostają użyteczne także, gdy kryzys covid-19 dobiegnie końca.
W 2019 roku ponad 70% seniorów miało kontakt z platformą social mediową. Najczęściej wybieraną aplikacją został komunikator WhatsApp. 32% badanych przyznało, że korzysta też z mediów profesjonalnych m.in. LinkedIn. Wśród najczęściej odwiedzanych mediów społecznościowych króluje Facebook, Instagram, Twitter i Snapchat. To właśnie w owych mediach najczęściej dochodzi do naruszeń bezpieczeństwa. Osoby żerujące na nieświadomości seniorów wysyłają linki będące odnośnikami do zainfekowanych stron, wykradają hasła i przejmują konta, a także używają metod typu scam. Popularna metoda oszustwa „na wnuczka” obecnie przeniosła się do sieci (metoda to podszywanie się za bliską osobę w celu wyłudzenia pieniędzy – przestępca rozmowę prowadzi w taki sposób, aby ofiara sama podała dane osoby bliskiej, za którą się podszywa). Warto szczególny nacisk położyć na wytłumaczenie osobom starszym, iż najwięcej dobrego przyniesie ostrożne, nieufne i racjonalne zachowanie, a także przeniesienie części nawyków do cyberprzestrzeni: uważnego postępowania z hasłami, pilnowania kart płatniczych i niepodejmowanie decyzji w emocjach i pośpiechu.
Pytana przeze mnie babcia przyznała, że nie jest zbytnio świadoma metod, które wykorzystują internetowi oszuści i nie ma wystarczającej wiedzy dotyczącej metod ochrony. Myślę, że w grę wchodzi też niewiedza, iż każde konto może zostać przejęte, a osoba podająca się za kogoś z grupy znajomych, może tak naprawdę być przestępcą.
1/3 osób z grupy 65+ wyznała, iż nigdy nie korzystała z Internetu. Z technicznym wykluczeniem powinniśmy walczyć równie mocno, jak z obecnością przestępców w globalnej pajęczynie. Nauce tej musi towarzyszyć uświadamianie i wyjaśnianie pewnych zjawisk i zagrożeń. Wielokrotnie na łamach ISPortal wspominaliśmy o kluczowym znaczeniu cyfrowych kompetencji. Nie zapominajmy zatem, że wiek nie jest przeszkodą w ich zdobyciu. W 2020 roku świat otrzymuje znaczną dawkę nauki solidaryzowania się z innymi. Dołóżmy do tego cegiełkę i pozwólmy osobom starszym poznać dobrodziejstwa płynące z obecności w sieci. Niech nauka bezpiecznego przeglądania Internetu będzie jedną z tych umiejętności.
Trwa Europejski Miesiąc Cyberbezpieczeństwa. Ostatnia część cyklu dot. tego zagadnienia już za tydzień!
Źródła:
Zobacz również:
