26 kwietnia 2023 wchodzą w życie zmiany przepisów Kodeksu pracy. Jest to spowodowane dostosowaniem polskich przepisów do unijnych dyrektyw takich jak ta w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w UE oraz w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. Zmiany dotyczą umowy na okres próbny, pracy za granicą czy urlopów rodzicielskich.
Zmiany w Kodeksie pracy związane są z ustawą z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r., poz. 641). Wprowadzono szereg zmian w różnych obszarach związanych z zatrudnieniem.
Zmiany w umowie na okres próbny
Umowa na okres próbny nadal będzie zawierana na okres maksymalnie trzech miesięcy, jak to miało miejsce wcześniej. Jednak pojawiają się nowe zapisy uwzględniające pewne kwestie dodatkowe.
Zgodnie z nimi umowa, które finalnie miałaby być zawarta na czas określony krótszy niż 6 miesięcy poprzedzona będzie umową na okres próbny wynoszący maksymalnie miesiąc. W przypadku zamiaru zawarcia umowy na czas określony na 6-12 miesięcy umowa na okres próbny zawierana jest na maksymalnie dwa miesiące.
Umowę na okres próbny strony mogą wydłużyć jednorazowo na czas jednego miesiąca jeśli jest to uzasadnione rodzajem pracy. Strony mogą również przedłużyć taką umowę o czas urlopu lub o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika. Ponowne zatrudnienie danej osoby na umowie na okres próbny możliwe będzie tylko w przypadku, gdy odbyłoby się to w celu wykonywania innego rodzaju pracy.
Zmiany w umowie na czas określony
W przypadku umowy na czas określony także pojawiły się zmiany w przepisach. Pracodawca ma obowiązek uzasadnienia wypowiedzenia umowy na czas określony, jak również obowiązek konsultacji z reprezentującą pracownika organizacją związkową w przypadku zamiaru wypowiedzenia umowy.
Przepisy o informowaniu o warunkach zatrudnienia
Informacje dotyczące warunków zatrudnienia muszą być przekazywane pracownikowi w terminie do 7 dni od dopuszczenia go do pracy. Forma ich przekazania może być papierowa lub elektroniczna, o ile pracownik ma możliwość ich wydrukowania, a pracodawca zachowa dowód ich przekazania lub otrzymania przez pracownika.
W ciągu 30 dni od rozpoczęcia pracy pracownik ma otrzymać od pracodawcy informację o nazwie instytucji zabezpieczenia społecznego, do których wpływają składki na ubezpieczenia społeczne związane ze stosunkiem pracy. W tym samym czasie musi dostarczyć informację informacje na temat ochrony związanej z zabezpieczeniem społecznym zapewnionym przez pracodawcę.
Pracodawca zwolniony jest z tego obowiązku, gdy to pracownik dokonuje wyboru instytucji zabezpieczenia społecznego.
Przewidywalne warunki zatrudnienia
Jeśli dana osoba zatrudniona jest u pracodawcy przez co najmniej sześć miesięcy może wystąpić z określonym w przepisach wnioskiem o bardziej przewidywalne warunki zatrudnienia. Może być to składany raz do roku wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej o zmianę rodzaju pracy na umowę o pracę na czas nieokreślony. Może być to wniosek o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy jak chociażby wniosek o zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy.
Uprawnień takich nie posiada osoba zatrudniona na okres próbny.
Pracodawca ma czas jednego miesiąca od otrzymania wniosku na udzielenie pracownikowi odpowiedzi. W miarę możliwości wniosek taki powinien zostać uwzględniony. Jeśli pracodawca nie uwzględni wniosku musi poinformować o przyczynie odmowy.
Wnioskowanie o urlopy
Urlop opiekuńczy
W ciągu roku przysługuje pracownikowi 5 dni urlopu w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, gdy wymaga ona opieki ze względów medycznych. Urlop taki jest nieodpłatny i udzielany na wniosek pracownika z co najmniej jednodniowym wyprzedzeniem.
Urlopy rodzicielskie
Wnioski dotyczące rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę mogą być składane w formie papierowej lub elektronicznej. Tak samo wnioski o udzielanie części urlopu macierzyńskiego pracownikowi – ojcu albo innemu członkowi najbliższej rodziny.
Obie te formy składania wniosków dotyczą również:
– urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
– urlopu rodzicielskiego lub jego części,
– łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą,
– urlopu ojcowskiego
– urlopu wychowawczego i wycofania wniosku o ten urlop,
– wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego.
Ojciec lub prawny opiekun dziecka ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni. Skrócony został jednak okres, w którym można się o taki urlop ubiegać. Dotychczas było to do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia, obecnie jest to do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia.
Tak samo skrócony został do 12 miesięcy (z 24) okres od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka do wystąpienia o taki urlop. W dodatku ten przypadek zakłada również, że jest to czas do ukończenia przez dziecko 14 lat.
Inne zmiany w urlopach rodzicielskich:
– wprowadzenie nieprzenaszalnej na drugiego z rodziców 9-tygodniowej części urlopu wraz z wydłużeniem urlopu rodzicielskiego o 9 tygodni,
– brak obowiązku wykorzystywania urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po macierzyńskim lub po poprzedniej części urlopu rodzicielskiego,
– wyższe wymiary urlopu w sytuacji związanej z ustawą „Za życiem”,
– zmiana maksymalnego wymiaru urlopu w związku z łączeniem go z pracą.
Przepisy dotyczące zwolnień z powodu siły wyższej
W ciągu roku kalendarzowego pracownik ma prawo do zwolnienia z pracy w wymiarze 2 dni lub 16 godzin z powodu działania siły wyższej. Dotyczy to pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, gdy potrzebna jest natychmiastowa jego obecność.
Wyboru tego, w jakiej formie wykorzysta ten rodzaj urlopu (w rozliczeniu dziennym czy godzinowym), dokonuje pracownik. Robi to w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym i jest on obowiązujący w danym roku.
Wniosek o udzielenie takiego zwolnienia musi być zgłoszony w dniu korzystania z urlopu. W trakcie tego urlopu pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.
Przepisy dotyczące czasu pracy i elastycznej organizacji pracy
Pracownik ma prawo do przerwy trwającej co najmniej 15 minut, jeśli jego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin. Jeśli w ciągu doby pracuje dłużej niż 9 godzin ma prawo do dodatkowej przerwy trwającej również 15 minut. Dobowy czas pracy wynoszący ponad 16 godzin wiąże się z prawem do kolejnej 15-minutowej przerwy.
Szkolenia niezbędne do wykonywania określonego rodzaju pracy lub pracy na określonym stanowisku odbywają się na koszt pracodawcy i w godzinach pracy (o ile to możliwe). Czas szkolenia, które odbywa się poza godzinami pracy, wlicza się do czasu pracy.
Osoba, które wychowuje dziecko do 8. roku życia nie może być zatrudniana w godzinach nadliczbowych bez wyrażenia na to zgody. Bez zgody nie można jej także zatrudnić w godzinach nocnych, w systemie przerywanym czasu pracy oraz delegować poza stałe miejsce pracy.
Osoba wychowująca dziecko do 8. roku życia jest uprawniona do złożenia wniosku o elastyczną organizację pracy. Obejmuje ona:
– pracę zdalną,
– przerywany system czasu pracy,
– system pracy weekendowej,
– system skróconego tygodnia pracy,
– ruchome (zmienne) rozkłady czasu pracy,
-indywidualne rozkłady czasu pracy,
– obniżenie wymiaru czasu pracy.
Wniosek taki złożony powinien być w formie papierowej lub elektronicznej co najmniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy.
Pracodawca przy rozpatrywaniu wniosku bierze pod uwagę:
– potrzeby pracownika/pracownicy,
– termin oraz przyczynę konieczności korzystania z elastycznej organizacji pracy,
– własne możliwości i potrzeby jak chociażby konieczność zapewnienia normalnego toku pracy,
– organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika/pracownicę.
O uwzględnieniu lub przyczynie odrzucenia wniosku pracodawca musi poinformować daną osobę w postaci papierowej lub elektronicznej. W ten sposób informuje także o innym możliwym terminie zastosowania elastycznej organizacji pracy niż wskazany we wniosku. Ma na to czas do 7 dni od dnia otrzymania wniosku.
Źródło: prawo.pl
